تبدیل شبکه های اجتماعی برای دانش آموزان به فرصت/ معضل هویت های غیرواقعی در فضای مجازی
هرچه ارتباطات و مناسبات اجتماعی یک فرد ارتقا می یابد، به همان میزان بر آگاهی، شناخت و مهارت های وی نیز افزوده می شود لذا شخصیت فرد نیز ارتقا می یابد.
راه اندازی شبکه های اجتماعی ویژه دانش آموزان و ورود این شبکه ها به مدارس
افرادی که مناسبات اجتماعی ندارند، انسان های تکامل یافته ای نیستند و سیر تاریخ زندگی انسان ها نشان می دهد که همواره انسان ها از زندگی فردی به سمت زندگی جمعی حرکت کرده اند و امروز برخلاف دوران ابتدایی زندگی بشر، مناسبات اجتماعی در فضای مجازی همپای فضای واقعی مطرح شده و به موازات شبکه های واقعی و چهره به چهره که در آن علاوه بر اطلاعات، عواطف و احساسات نیز مبادله می شود، زندگی در فضای مجازی رخ داده است. ابهام در هویت مجازی انسان ها در شبکه های واقعی کمرنگ شده و به یک مدلی از یک فضای کاملا مجازی تبدیل شده است. هویت مجازی انسان ها همان نکته نگران کننده شبکه های اجتماعی مجازی است؛ به این معنا که مشخص نیست فرد معرفی شده در فضای مجازی همان فرد با هویت واقعی است یا خیر؟
معضل هویت های غیرواقعی
انتشار گزارش های متعدد از هویت جعلی افراد در شبکه های اجتماعی را از جمله نکته های نگران کننده این شبکه ها دانست که در آن فرد جنسیت، سن و یا تابعیت خود را نادرست اعلام می کند و مشکلاتی که در این روند شکل گیری و تبادل ارتباطات و اطلاعات صورت می گیرد موضوعی است که نمی توان از آن چشم پوشی کرد.
لزوم بنای ارتباطات مجازی برپایه واقعیات
به نظر می رسد از منظر تعلیم وتربیت این ارتباطات باید برمبنای شبکه های اجتماعی واقعی پایه گذاری شود به این معنا که محیط مدرسه فضایی باشد که در آن مناسبات واقعی و رشد یافته با مدیریت درست برای دانش آموزان تبیین و تعریف شود و نیاز به دوست یابی و برقراری ارتباط موضوعی است که باید به درستی به دانش آموزان آموزش داده شود.
لزوم گسترش وتعمیق سواد رسانه ای و توجه به فراهم کردن زمینه های اجتماعی شدن و تعاملات اجتماعی دانش آموزان در مدارس؛ جامعه پذیری یکی از وظایف و کارکردهای آموزش و پرورش است اما کانون این برنامه ها باید مبتنی بر ارتباطات واقعی باشد نه ارتباطات دنیای مجازی؛ لذا مکانیزم هایی که لازمه شکل گیری یک ارتباط منسجم اجتماعی اعم از ارتباط با همسالان، دوستان، والدین، معلمان، اقوام، بزرگ تر ها و افراد جامعه است باید در دستور کار جدی آموزش و پرورش قرار بگیرد.
تاکید بر نقش شبکه های اجتماعی واقعی
با ورود شبکه های مجازی و تکنولوژی جدید شاید نقش و کارکرد شبکه های اجتماعی واقعی کمرنگ شود، اما هیچ وقت شبکه اجتماعی واقعی از بین نخواهد رفت. زمانی که IT وارد مدارس شد عده ای تصور می کردند این پدیده نو می تواند جایگزین معلم شود در حالی که نه تنها چنین نشد، بلکه در یک بازه زمانی کوتاه این تصور خام فروپاشید و امروز سخنی مبنی بر جانشینی IT با معلم مطرح نیست و همگان بر نقش و حضور معلم در تعلیم وتربیت تاکید دارند. کارهای گروهی باید در مدارس تقویت شود، افزایش بازدید ها، برگزاری اردوهای دانش آموزی و ایجاد و توسعه انجمن های دانش آموزی، علمی، فکری، هنری و ادبی را از جمله اقداماتی برشمرد که باید برای ایجاد شبکه های اجتماعی واقعی در محیط مدارس شکل بگیرد.
حضور ناگزیر دانش آموزان در شبکه های اجتماعی
لزوم آموزش فرهنگ استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی در بین دانش آموزان؛ ورود شبکه های مجازی به جوامع امری اجتناب ناپذیر است و دانش آموزان نیز به عنوان شهروندان در محیط خارج از مدرسه به این فضاهای مجازی دسترسی دارند و ضمن پذیرش محاسن شبکه های اجتماعی و استفاده بهینه و مدیریت درست آن باید بتوانیم شبکه های اجتماعی مجازی را همسو با شبکه های اجتماعی واقعی ساماندهی کنیم؛ به این معنا که فرهنگ مواجهه هوشمندانه و دقیق با شبکه اجتماعی مجازی را در داخل شبکه اجتماعی واقعی به وجود آوریم.
بر این اساس دانش آموزان در محیط اجتماعی واقعی باید به درجه ای از رشد و بلوغ فکری، رفتاری و معرفتی برسند که بدانند در برقراری ارتباط در فضای مجازی با هر فردی ارتباط برقرار نکنند و مسوولیت برقراری ارتباط را بپذیرند و وارد هر شبکه مجازی نشوند و ضمن داشتن زندگی شفاف در جریان آثار مثبت و منفی ارتباطات اجتماعی مجازی باشند، لذا اگر بتوانیم شبکه اجتماعی واقعی را به درستی ساماندهی کنیم نه تنها نباید از مواجه شدن با شبکه های اجتماعی مجازی هراس داشته باشیم بلکه به عنوان یک فرصت باید با این تکنولوژی برخورد کنیم.
مهم ترین اصل حاکم بر خانواده و مدرسه به عنوان دو رکن اساسی تربیتی دانش آموزان در مواجهه با تکنولوژی های جدید باید اصل مصون سازی باشد نه محدودیت آفرینی؛ لذا باید دانش آموزان را با افزایش آگاهی و اطلاعات از درون مصون کنیم تا نگران حضورشان در این گونه فضا ها نباشیم تا آن ها آزادانه و با آگاهی از آسیب های تکنولوژی جدید و شبکه های اجتماعی مجازی دوری کنند نه با اجبار چرا که این نوع تکنولوژی محدودیت پذیر نیست. دکتر مهدی نوید - عضو شورای عالی آموزش و پرورش