-
آموزش و پرورش در آیینه قانون برنامه هفتم پیشرفت
قانون برنامه پنج‌ساله هفتم پیشرفت جمهوری اسلامی ایران در فصل 19 و در قالب شش ماده (92-87) بیش از 40 حکم برای وزارت آموزش و پرورش کشور تعیین کرده است که تحقق آن‌ها منجر به تحولات شگرفی در حوزه‌های سرمایه انسانی، کیفیت و عدالت تربیتی، بازماندگان از تحصیل، نظام مدیریتی و در مجموع ارتقای نظام آموزشی کشور خواهد شد.
قانون برنامه پنج‌ساله هفتم پیشرفت جمهوری اسلامی ایران (1407-1403) مصوب جلسه علنی روز سه‌شنبه 1 خرداد 1403 مجلس شورای اسلامی و مورد تایید مجمع تشخیص مصلحت نظام در تاریخ 2 تیر 1403 ابلاغ شد. براساس این قانون، باید شورای عالی برنامه تشکیل و راهبری تمام امور را انجام دهد. باید جلسات شورای عالی برنامه ماهی یکبار و با حضور دوم سوم اعضا تشکیل شود. شورای عالی برنامه مکلف است در شهریور ماه هر سال گزارش عملکرد اجرای این قانون را مشتمل بر عملکرد سال گذشته و برنامه سال آینده و سند پشتیبان بودجه و تامین مالی این قانون به تفکیک دستگاه‌های اجرایی و فصول برنامه به صورت کمی و مقایسه‌ای و پیشرفت سنجه‌های عملکردی جداول این قانون به مجلس تقدیم کند. بخش مهمی از این قانون (فصل 19) مربوط به وزارت آموزش و پرورش است که احکام مختلفی را برای ارتقای نظام آموزش تعیین کرده است.
فصل 19 - ارتقای نظام آموزشی
ماده 87 قانون؛ 21 هدف کمی را برای وزارت آموزش و پرورش تعیین کرده که به شرح زیر است. اهداف مهمی که سبب ارتقای نظام آموزشی کشور خواهد شد. طبق این برنامه سرانه_فضای_آموزشی و پرورشی مدارس باید به (6.1) و سرانه فضای ورزشی درون‌مدرسه‌ای به 1 مترمربع برسد. از اهداف مهم این برنامه این است که باید تا پایان برنامه تمام مدرسه بالای 75 دانش‌آموز در کشور مربی_پرورشی داشته باشند. کلاس‌های هوشمند و فناورپایه با اولویت مناطق محروم باید به 50 درصد برسد. نسبت_دانش‌آموزان_به_معلم تربیت‌بدنی به یک به 280 و در دانشگاه‌های فرهنگیان و شهیدرجایی نسبت دانشجومعلم به هیات علمی به یک به 30 برسد. همه دانش‌آموزان باید در برنامه‌های علمی، فرهنگی، هنری و ورزشی مشارکت داده شوند. تا پایان این برنامه باید حداقل 60 درصد معلمان و مدیران مسیر رشد معلمی را طی کرده و گواهی صلاحیت حرفه معلمی را کسب کرده باشند.
این برنامه اهداف مهم دیگری را برای ارتقای نظام آموزش و پرورش تعیین کرده است؛ از جمله اینکه تعداد کلاس‌های با تراکم بالای 35 دانش‌آموز در دوره ابتدیی و متوسطه اول باید به (صفر) برسد. حداقل 6 میلیون دانش‌آموز باید یک مهارت_شغلی، هنری و ورزشی را فرا گرفته باشند و گواهینامه معتبر آموزش و پرورش را دریافت کنند. معدل_دانش‌آموزان دوره متوسطه دوم باید 2.5 نمره افزایش یابد.
وزارت آموزش و پرورش مکلف است گزارش عملکرد سنجه‌های عملکردی ارتقای نظام آموزشی را سالانه به مجلس ارسال کند. احکام این فصل با رعایت موازین شرعی و مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی قابل اجراست.
سرمایه انسانی
ماده ۸۸ این قانون به‌منظور ارتقای کیفیت نیروی انسانی آموزش و پرورش به عنوان محور تحول در نظام تعلیم و تربیت کشور، اقدامات زیر را برای اجرا تعیین کرده است:
تهیه و تصویب سند جامع سرمایه انسانی آموزش و پرورش
الف - وزارت آموزش و پرورش مکلف است براساس اسناد بالادستی از جمله سیاست‌های کلی ایجاد تحول در نظام آموزش و پرورش کشور ابلاغی مقام معظم رهبری و سند تحول بنیادین آموزش و پرورش مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی و قانون گزینش معلمان و کارکنان آموزش و پرورش مصوب ۱۳۷۶۷/۷۱٤، «سند جامع سرمایه انسانی آموزش و پرورش شامل جذب، گزینش، تربیت، استخدام، نگهداشت، ارتقاء، بازنشستگی و خروج از خدمت را ظرف سه ماه از لازم الاجرا شدن این قانون تهیه کرده و ترتیبات قانونی لازم را جهت تصویب و اجرایی کردن آن اعمال کند.
تکلیف دو سازمان برای صدور ردیف استخدامی و تامین اعتبار
ب - سازمان اداری و استخدامی کشور و سازمان برنامه مکلفند در طول اجرای برنامه تا زمان تصویب و اجرای سند موضوع بند «الف» این ماده ردیف‌های استخدامی و تأمین اعتبار مورد نیاز آموزش و پرورش و ظرفیت جذب دانشجو در دانشگاه‌های فرهنگیان و تربیت دبیر شهیدرجایی برای جذب دانشجو‌معلمان را در اختیار وزارت آموزش و پرورش قرار دهند.
جذب و تربیت نیرو فقط از طریق دانشگاه‌های فرهنگیان و شهیدرجایی
جذب و تربیت نیروهای مورد نیاز در مشاغل آموزشی و پرورشی منحصراً از طریق دانشگاه‌های فرهنگیان و تربیت دبیر شهید‌رجائی با تقویت زیرساخت‌ها و ظرفیت‌ها و توسعه کمی و کیفی آن‌ها و با موافقت و همکاری مراکز مدیریت حوزه‌های علمیه براساس دستورالعملی که توسط مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه قم با مشارکت مراکز مدیریت حوزه‌های علمیه خراسان و اصفهان تهیه میشود (برای تربیت و توانمندسازی معلمان گروه معارف اسلامی، قرآن و مربی امور پرورشی) و سایر دانشگاه‌های دولتی و غیر دولتی صورت می‌گیرد.
صدور مجوز جذب معلم از سایر دانشگاه‌ها/ آیین‌نامه جذب باید سه ماهه به تصویب هیات وزیران برسد
وزارت آموزش و پرورش مجاز است در صورت عدم تأمین معلمان مورد نیاز از طریق دانشگاه‌های فوق‌الذکر نسبت به تأمین نیروی مورد نیاز خود از بین دانشجویان مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد واجد صلاحیت‌های عمومی و تخصصی سایر دانشگاه‌های دولتی و غیردولتی یا حوزه‌های علمیه با گذراندن دوره مهارت‌آموزی یا دانشجو‌معلمی در دانشگاه‌های فرهنگیان و تربیت دبیر شهیدرجایی، همزمان با تحصیل در دانشگاه دولتی و غیردولتی یا حوزه‌های علمیه با امکان دریافت کمک هزینه به میزان پنجاه درصد (٥٠٪) حداقل حقوق از زمان تحصیل در دانشگاه‌های فرهنگیان و تربیت دبیر شهید رجایی اقدام کند. آیین‌نامه نحوه جذب این دانشجویان ظرف سه ماه از لازمالاجراشدن این قانون توسط وزارت آموزش و پرورش تهیه میشود و با کسب نظر از شورای عالی آموزش و پرورش به تصویب هیأت وزیران می‌رسد.
ارزشیابی سالانه دانشجویان دانشگاه‌های فرهنگیان و شهیدرجایی
دانشجویان دانشگاه‌های فرهنگیان و تربیت دبیر شهیدرجایی در طول مدت تحصیل به صورت سالانه مورد ارزشیابی قرار گرفته و در صورت عدم صلاحیت ناشی از کشف فقدان شرایط قانونی یا از دست دادن شرایط قانونی، ارتباط استخدامی آنان قطع خواهد شد. سازمان اداری و استخدامی کشور و وزارت آموزش و پرورش مکلفند گزارش اقدامات به عمل آمده را به کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری مجلس سالانه ارسال کنند.
متناسب‌سازی فوق‌العاده خدمتگزاران و سرایداران تا پایان سال دوم برنامه
تبصره- وزارت آموزش و پرورش با هماهنگی سازمان امور اداری و استخدامی کشور و سازمان به‌منظور عدالت در پرداخت تا پایان سال دوم برنامه در‌خصوص فوق‌العاده مربوط به خدمتگزاران و خدمتگزاران سرایدار متناسب با سایر کارکنان اقدام قانونی به عمل آورد.
نظام انضباطی خاص معلمان ایجاد میشود
پ - وزارت آموزش و پرورش مکلف است با رعایت مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی اقدام قانونی لازم را نسبت به ایجاد نظام انضباطی خاص معلمان به عمل آورد. احراز صلاحیت‌های عمومی، حرفه‌ای و تخصصی معلمان علاوه بر گزینش بدو خدمت در طول سنوات خدمتی در قالب اعطای گواهینامه صلاحیت حرفه معلمی و نظام ارزیابی مشارکتی ارزیابی به وسیله خانواده‌های دانش‌آموزان و مدیران مدرسه براساس نظام انضباطی مذکور که متناسب با نظام رتبه‌بندی معلمان است خواهد بود.
به‌کارگیری نیروی جدید خریدخدمات، نهضتی و حق‌التدریس، ممنوع
ت - هرگونه بکارگیری نیروی جدید از طریق خرید خدمات آموزشی، حق‌التدریس آزاد و آموزشیار نهضت سوادآموزی بجز افرادی که تحت این عناوین در پنج سال گذشته حداقل یک سال تحصیلی به صورت ٢٤ ساعت در هفته شاغل در آموزش و پرورش بوده‌اند در مدارس و مراکز آموزشی و پرورشی دولتی ممنوع است. مقررات این حکم مانع از مشارکت افتخاری نخبگان بدون ایجاد هرگونه تعهد استخدامی برای دولت نیست.
امکان عضویت کارکنان وزارت آموزشوپرورش در حساب پس‌انداز کارکنان دولت
ث - کارکنان وزارت آموزش و پرورش می‌توانند به اختیار خود عضو حساب پس‌انداز کارکنان دولت شوند. برای آن دسته از کارکنان وزارت آموزش و پرورش که عضو سایر صندوق‌ها بوده‌اند با تغییر عضویت صندوق صرفاً برای یکبار وجوه پس‌انداز آن‌ها به تفکیک سهم دولت، سهم مستخدم و سود حاصل از سرمایه‌گذاری به محل عضویت جدید انتقال می‌یابد. کارکنان وزارت آموزش و پرورش که عضویت هر یک از صندوق‌ها با حساب پس‌انداز کارکنان را پذیرفته‌اند و یا خواهند پذیرفت باید ماهانه تا پنج درصد (۵) از حقوق و مزایای خود را به حساب آنان حسب مورد در صندوق یا حساب پس‌انداز کارکنان واریز کنند و دولت نیز مکلف است همه ساله معادل سهم واریزی فرهنگیان را به هر یک از صندوق‌ها با حساب پس‌انداز کارکنان دولت که عضویت آن را پذیرفته‌اند به‌طور کامل در ردیف اعتباری خاصی در بودجه سنواتی منظور و پرداخت کند.
ضرورت تصویب اساسنامه صندوق ذخیره فرهنگیان در سه ماه/ تکلیف صندوق به عرضه سهام مدیریتی خود در بورس
تبصره- وزارت آموزشوپرورش مکلف است حداکثر ظرف سه ماه از لازمالاجراشدن این قانون نسبت به تصویب اساسنامه صندوق ذخیره فرهنگیان با هدف تعیین وضعیت حقوقی و در راستای تقویت بنیه مالی فرهنگیان، رفع مشکلات معیشتی آنان، نقش‌پذیری فرهنگیان در هیأت امنا و مدیریت صندوق، ایجاد شفافیت مالی و محاسباتی و رفع تعارض منافع اقدام قانونی کند. پس از تصویب و لازم‌الاجرا شدن اساسنامه صندوق ذخیره فرهنگیان این صندوق مکلف است سهام مدیریتی خود را از طریق بها بازار (بورس) عرضه کرده و مجاز به بنگاهداری نیست. وزارت آموزش و پرورش مکلف است گزارش عملکرد این بند را سالانه به کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری و معاونت نظارت مجلس ارسال کند. همچنین دولت نسبت به تأدیه دیون قانونی حسابرسی شده خود اقدام قانونی به عمل آورد.
از پرداخت پاداش بازنشستگی تا موافقت با استمرار خدمت بازنشستگان
ج - دولت مجاز است در صورت تأمین اعتبار در قوانین بودجه سنواتی، پاداش بازنشستگی معلمان در رتبه‌های استادیار معلم و بالاتر را در پایان سنوات مورد نیاز قانونی برای بازنشستگی هر فرد بدون اعمال فرایند بازنشستگی پرداخت و با استمرار خدمت آنان با رعایت سقف قانونی الزام بازنشستگی موافقت کنند.
معادل تعداد معلمانی که از آموزشوپرورش خارج می‌شوند، باید مجوز استخدام صادر شود
چ - وزارت آموزش و پرورش مکلف است حداقل معادل تعداد معلمانی که به طرق مختلف از جمله بازنشستگی، بازخریدی، استعفاء، اخراج و سایر موارد از خدمت در آموزش و پرورش خارج می‌شوند با رعایت اساسنامه دانشگاه فرهنگیان صرفاً از طریق این دانشگاه و دانشگاه تربیت دبیر شهیدرجایی استخدام کند. سازمان و سازمان اداری و استخدامی کشور مکلفند مجوز و شناسه (کد) استخدامی مورد نیاز را صادر کنند.
کیفیت و عدالت تربیتی
ماده ۸۹ قانون تکلیف کرده است وزارت آموزش و پرورش به‌منظور برخورداری نوآموزان (کودکان زیر هفت سال) و دانش‌آموزان از فرصت‌های تعلیم و تربیت باکیفیت و تأمین و بسط عدالت تربیتی و تعلیم ارزش‌های اسلامی و انقلاب اسلامی، اقدامات زیر را با همکاری دستگاه‌های ذیربط تا پایان سال اول برنامه انجام دهد:
تعیین معیارها و ضوابط اداره کودکستان‌ها و مدارس
الف - معیارها و ضوابط اداره کیفی کودکستان‌ها (با رعایت ماهیت غیردولتی آن‌ها)، مدارس و مراکز آموزشی و پرورشی در زمینه‌های آموزشی، پرورشی، تجهیزاتی و اداری را طراحی و ضمن ابلاغ به مدیران واحدهای مرتبط، تعهدات لازم برای اجرای صحیح قواعد اعلام شده را از آن‌ها اخذ کند.
ابلاغ اعتبار و سرانه دانش‌آموزی متناسب با نیازها
ب - اعتبار و سرانه دانش‌آموزی متناسب با نیازها سطح محرومیت و کیفیت آموزشی و تربیتی را تعیین و به هر مدرسه ابلاغ کند.
پ - عملکرد مدارس را بر مبنای شاخص‌های سنجش‌پذیر در بخش‌های آموزشی و تربیتی و براساس میزان اجرای تعهدات موضوع این ماده مبتنی بر اهداف محقق شده ارزیابی کند.
ایجاد پرونده الکترونیکی آموزشی - رشدی - تربیتی برای دانش‌آموزان
ت - نسبت به ایجاد «بانک جامع سوابق فرهنگی، تحصیلی، آموزشی، ورزشی و مهارتی برای دانش‌آموزان در قالب پرونده الکترونیکی آموزشی - رشدی - تربیتی» با همکاری دستگاه‌های مرتبط از جمله سازمان ثبت احوال کشور، وزارتخانه‌های بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و ارتباطات و فناوری اطلاعات و سازمان اداری و استخدامی کشور با رعایت قانون مدیریت داده‌ها و اطلاعات ملی اقدام نماید.
تهیه و تصویب آیین‌نامه راه‌اندازی هنرستان‌های جوار سه ماه پس از لازم‌الاجرا شدن قانون
ث - رشته‌های آموزش‌های فنی، حرفه‌ای و مهارتی و کارودانش در دوره متوسطه دوم مبتنی بر آمایش و آینده‌پژوهی و توسعه زیر‌ساخت‌های کمی و کیفی هنرستان‌ها را براساس بسته‌های حمایتی مصوب دولت با مشارکت سازمان‌ها، مؤسسات و نهادهای عمومی غیردولتی، شهرک‌های صنعتی، صاحبان صنایع و مشاغل اتحادیه‌های حرفه‌ای اصناف و بنگاه‌های اقتصادی برای راه‌اندازی هنرستان‌های جوار کارخانه، شهرک‌های صنعتی و پارک‌های علم و فناوری و هنرستان‌های وابسته به دستگاه‌ها بازطراحی کرده و توسعه دهد. آیین‌نامه اجرایی این بند با پیشنهاد وزارت آموزش و پرورش حداکثر ظرف سه ماه از لازم‌الاجرا شدن این قانون تهیه میشود و به تصویب هیأت وزیران می‌رسد.
غنی‌سازی برنامه‌های قرآنی، فرهنگی، هنری و ورزشی در مدارس با استفاده از ظرفیت سازمان دانش‌آموزی و سایر دستگاه‌ها
ج - به‌منظور غنی‌سازی برنامه‌های قرآنی، فرهنگی، هنری و ورزشی در مدارس و تأمین سلامت روحی و جسمی دانش‌آموزان و پیشگیری یا مقابله بهنگام و مؤثر با آسیب‌ها و مخاطرات اجتماعی دانش‌آموزان با بهره‌گیری از انواع روش‌های تربیتی و با استفاده از ظرفیت دستگاه‌های اجرایی، مساجد، آستان‌های مقدس و حوزه‌های علمیه، گروه‌های جهادی، سازمان‌های بسیج مستضعفین، بسیج دانش‌آموزی و بسیج فرهنگیان و سازمان دانش‌آموزی جمهوری اسلامی ایران، اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانش‌آموزان، اردوگاه‌های وزارت آموزش و پرورش، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، فدراسیون ورزش دانش‌آموزی و مشارکت دانش‌آموزان مستعد و علاقه‌مند و خانواده‌ها براساس نظام جامع امور تربیتی و نظام مراقبت‌های اجتماعی دانش‌آموزان که ظرف شش‌ماه از لازم‌الاجرا شدن این قانون توسط وزارت آموزش و پرورش و با همکاری دستگاه‌ها و نهادهای مذکور تهیه می‌گردد، نسبت به تسهیل‌گری و فراگیر‌کردن انواع روش‌های تربیتی از جمله اردوهای علمی، فرهنگی، ورزشی، زیارتی راهیان نور، اردوهای جهادی و راهیان پیشرفت دانش‌آموزی با رعایت ملاحظات تربیتی از محل منابع حاصل از اجاره و ارائه خدمات موضوع ماده (۲) قانون تنظیم برخی از مقررات مالی اداری و پشتیبانی وزارت آموزش و پرورش و سایر اعتبارات مصوب اقدام کند.
صدور مجوز استفاده از مدارس و معلمان در ساعات غیرآموزشی و ایام تعطیل
تبصره ۱ - استفاده از ظرفیت مدارس و مراکز آموزش و پرورش و معلمان و مربیان شاغل و بازنشسته واجد صلاحیت‌های عمومی، تخصصی و حرفه‌ای در اجرای فوق‌برنامه‌ها و فعالیت‌های پژوهشی، فرهنگی و تربیتی در ساعات غیر آموزشی و ایام تعطیل با رعایت موازین شرعی مجاز است.
درآمد هر واحد آموزشی به همان واحد آموزشی اختصاص می‌یابد
تبصره 2 - در مواردی که خدمات فوق‌برنامه آموزشی، مهارتی، فرهنگی، هنری، تربیتی و ورزشی و غنی‌سازی اوقات فراغت در ساعات غیر آموزشی برای دانش‌آموزان و خانواده‌ها انجام می‌گیرد، نحوه ارائه خدمات فوق برنامه و بهره‌برداری از فضا و فروش تولیدات و محصولات هنرستان‌های دولتی، مدارس دولتی و مراکز دولتی آموزش و پرورش و نحوه وصول درآمدها و هزینهکرد وجوه دریافتی حاصل از آن به‌موجب آیین‌نامه‌ای است که توسط وزارت آموزش و پرورش تهیه میشود و به تصویب هیأت وزیران می‌رسد. کلیه درآمدهای موضوع این بند پس از واریز به خزانه در ردیف جداگانه به‌صورت درآمد هزینه و صددرصد (۱۰۰) تخصیص‌یافته به همان واحدها اختصاص می‌یابد. کلیه خدمات و اقدامات و نحوه ارائه آن‌ها موضوع این تبصره باید با رعایت موازین شرعی باشد.
تکلیف وزارت آموزشوپرورش به ایجاد «شهر کودک و نوجوان» از طریق کانون
چ - وزارت آموزش و پرورش از طریق کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان مکلف است با همکاری وزارت راه و شهرسازی، استانداری‌ها، شهرداری‌ها و سایر دستگاه‌های اجرایی در قالب پرداخت تسهیلات و بهره‌برداری از زمین با حفظ مالکیت در مراکز استان‌ها به‌منظور تقویت ایمان و تربیت و اخلاق اسلامی نسبت به ایجاد شهر کودک و نوجوان (رشد - سرگرمی)، (سرگرمی - خلاقیت) و (سرگرمی - مهارت) توسط بخش غیر دولتی اقدام کند. کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان مسئول هدایت و نظارت شهرهای مزبور است. آیین‌نامه اجرایی این بند حداکثر ظرف سه ماه از لازم‌الاجرا شدن این قانون توسط وزارت آموزش و پرورش تهیه میشود و به تصویب هیأت وزیران می‌رسد.
ایجاد فضای ورزشی درون‌مدرسه‌ای و راه‌اندازی کانون‌های تربیتی - تندرستی و باشگاه‌های استعدادیابی در استان‌ها
ح - وزارت آموزش و پرورش مکلف است نسبت به ایجاد فضای ورزشی درون مدرسه‌ای و تخصیص نیروی انسانی، تجهیزات، امکانات و منابع مالی مورد نیاز فدراسیون ورزش دانش‌آموزی و هیأت‌ها و انجمن‌های ورزشی تابعه آن، دانشگاه فرهنگیان و تربیت دبیر شهید‌رجائی، جبران خدمات معلمان تربیت‌بدنی در ساعات غیر موظف و راه‌اندازی کانون‌های تربیتی - تندرستی و باشگاه‌های استعدادیابی ورزشی در سطح استان‌های کشور اقدام کند.
بازار مجازی و غیرمجازی نوجوان کارآفرین راه‌اندازی میشود
خ - وزارت آموزش و پرورش مکلف است در راستای بهینه‌سازی دوران نوجوانی، هویت‌بخشی به نوجوانان و آماده‌سازی نیروی انسانی کارآمد در نقش‌های خانوادگی و اجتماعی و هدفمندسازی اوقات فراغت نوجوانان و مستندسازی فعالیت نوجوانان؛ نسبت به راه‌اندازی بازار مجازی و غیرمجازی نوجوان کارآفرین اقدام کند.
سابقه همکاری با آموزشوپرورش برای افراد در آزمون‌های استخدامی لحاظ میشود
د - در آزمون‌های استخدامی موضوع ماده (۲۸) اساسنامه دانشگاه فرهنگیان برای افرادی که در امور آموزشی و پرورشی با واحدهای دولتی و غیردولتی با تأیید وزارت آموزش و پرورش همکاری کرده‌اند به‌ازای یک سال سابقه تمام‌وقت ضریب یک و یک‌دهم برای نمره مکتسبه آن‌ها در آزمون محاسبه شده و به ازای هر سال سابقه بیشتر حداکثر تا پنج سال سابقه این ضریب به میزان یک‌دهم افزایش می‌یابد.
خروج تمام دستگاه‌ها و نهادها از املاک آموزش و پرورش تا پایان سال دوم برنامه
ذ - با توجه به نیاز مبرم وزارت آموزش و پرورش به فضاهای آموزشی، پرورشی و ورزشی برای استفاده دانش‌آموزان دوره‌های تحصیلی مختلف، کلیه دستگاه‌های اجرایی و نهادهای عمومی به استثنای دانشگاه‌های فنیوحرفهای که در سال‌های گذشته در فضاهای متعلق به آموزش و پرورش و زیرمجموعه آن مستقر شده‌اند مکلفند تا پایان سال دوم برنامه نسبت به تخلیه ساختمان و فضاهای مذکور و تحویل آن به وزارت آموزش و پرورش و دانشگاه فرهنگیان اقدام کنند. در غیر این صورت با موافقت وزارت مذکور ملک یا املاک دیگری در همان منطقه با ارزش معادل قیمت کارشناسی روز آن املاک باید به وزارت آموزش و پرورش واگذار شود. در صورت عدم اجرای این حکم در ابتدای سال سوم برنامه، سازمان مکلف است به میزان ارزش روز املاک تصرف‌شده از سرجمع اعتبارات دستگاه یا نهاد متصرف غیر از اعتبارات مربوط به هزینه‌های لازم و مهمتر و یا مربوط به مطالبات اشخاص غیر دولتی کسر و جهت احداث و تکمیل فضاهای آموزشی و پرورشی مورد نیاز به اعتبارات وزارت آموزش و پرورش، سازمان نوسازی و توسعه و تجهیز مدارس کشور و دانشگاه فرهنگیان اضافه کند. هرگونه اصلاح یا تغییر بهره‌بردار در مورد املاک مشمول این حکم ممنوع است. وزارت آموزش و پرورش مکلف است گزارش اقدامات این ماده را به تفکیک بندها به کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری مجلس هر شش ماه یک بار ارسال کند.
بازماندگان از تحصیل
ماده ۹۰ قانون برنامه، وزارت آموزش و پرورش را مکلف کرده است برای جذب بازماندگان از تحصیل با اولویت دوره ابتدایی اقدامات زیر را انجام دهد و گزارش عملکرد آن را سالانه به کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری مجلس ارسال کند:
تدوین برنامه درسی متناسب با جذب بازماندگان
الف - تدوین برنامه درسی متناسب با جذب بازماندگان از تحصیل به‌منظور تنوع‌بخشی و ایجاد انعطاف در نحوه اجرای برنامه‌ها، شیوه‌ها و ساعات آموزشی و تصویب آن در شورای عالی آموزش و پرورش.
تهیه و تامین کتاب، تغذیه رایگان و بسته‌های حمایتی برای بازماندگان
ب - تهیه و تأمین کتب درسی و تغذیه رایگان، بسته‌های حمایتی از قبیل (نوشت‌افزار و کیف، کفش و پوشاک و هزینه‌های ایاب و ذهاب) و منابع آموزشی و کمک آموزشی برای دانش‌آموز یا اعطای کمک نهادهای حمایتی به خانواده وی از طریق واحدهای آموزشی.
توسعه مدارس شبانه‌روزی، روستامرکزی، عشایری، استثنایی و از راه دور
پ - توسعه مدارس شبانه‌روزی، روستا مرکزی، عشایری، استثنائی و آموزش از راه دور با اولویت تأمین هزینه‌های وسیله ایاب و ذهاب دانش‌آموزان روستایی، عشایری و استثنائی (به ویژه دختران).
نظام مدیریتی
ماده ۹۱، الف - به‌منظور ارتقای بهره‌وری و بهبود نظامات مدیریتی آموزش و پرورش، وزارت آموزش و پرورش مکلف است ساختار و تشکیلات اداری خود را متناسب با مأموریت‌های مقرر در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش در کلیه سطوح و تحقق تربیت تمام‌ساحتی با تأکید بر موارد زیر تا پایان سال اول برنامه بازنگری کند و پیشنهاد اصلاحی را پس از تأیید سازمان اداری و استخدامی کشور به تصویب هیأت وزیران برساند:
استقرار الگوی مدرسه در تراز سند تحول بنیادین آموزش و پرورش
1 - استقرار الگوی مدرسه در تراز سند تحول بنیادین آموزش و پرورش با تأکید بر پیوند مدرسه با نهاد مسجد، نهادهای مذهبی، انقلابی، فرهنگی، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، گروه‌های جهادی و خانواده و جلب مشارکت‌های آموزشی و تربیتی مردمی و اعطای اختیارات مالی، مدیریتی، آموزشی و پرورشی لازم به مدارس مربوط.
تقویت مدارس دولتی
2 - تقویت مدارس دولتی از جهات مختلف کمی و کیفی در عرصه‌های علمی، تربیتی، مهارتی و ارتباط با اجتماع و خانواده (اصل مدرسه‌محوری)
حذف ساختارهای غیرضرور
3 - حذف ساختارهای غیر ضرور و موازی در ستاد، استان‌ها و مناطق
اعطای اختیاری اداری و مالی به ارکان مدارس
4 - اعطای اختیارات اداری و مالی لازم (عقد قرارداد) و تقویت سطح تصمیم‌گیری به ارکان مدرسه در جهت تحقق مدرسه به‌عنوان کانون تربیتی محله جهت اجرای تبصره‌های (۱) و (۲) بند «ج» ماده (۸۹) این قانون.
5 - به‌کارگیری فناوری‌های نوین در ارائه خدمات اداری و آموزشی و پرورشی و سامانه جمع‌سپاری خدمات و فرایندهای کاری با تأکید بر تکمیل و یکپارچه سازی نظام آماری و سامانه‌های کاربردی آموزش و پرورش با رعایت قانون مدیریت داده‌ها اطلاعات ملی.
ایجاد بستر برای فعالیت خیرین مدرسه‌یار
6 - ایجاد بستر مناسب برای فعالیت خیرین مدرسه‌یار و واقفین آموزشی و تربیتی و نیز مراکز نیکوکاری
بازنگری اساسنامه سازمان نهضت سوادآموزی 6 ماه پس از لازمالاجراشدن قانون
ب - وزارت آموزش و پرورش مکلف است ظرف شش ماه از لازم‌الاجرا شدن این قانون، اقدام قانونی لازم را برای بازنگری در اساسنامه نهضت سوادآموزی جمهوری اسلامی ایران مصوب ١٣٦٣/۳/۳ با هدف ریشه‌کنی کامل بی‌سوادی مطلق و توسعه و تعمیق سواد در جهت ارتقای سواد عمومی جامعه مبتنی بر مفاهیم جدید و آموزش مستمر همگانی انجام دهد.
آموزش و پرورش به مثابه امر ملی
ماده ۹۲، عنوان کرده است در راستای ایجاد تحول در نظام آموزش و پرورش و تأکید بر همکاری همه ارکان و فعالان، اقدامات زیر انجام خواهد شد:
تکلیف دستگاه‌های اجرایی به در اختیارگذاشتن امکانات و منابع خود به آموزشوپرورش
الف - به استناد بند 3 فصل هشتم سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، دستگاه‌های اجرایی مکلفند براساس برنامه تقسیم کار ملی و نقشه راه اجرای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش و الگوی نظارت و نظام شاخص‌ها و استانداردهای ارزشیابی این سند که ظرف سه ماه از لازمالاجراشدن این قانون توسط وزارت آموزش و پرورش و تأیید کارگروه (کمیته) برنامه‌ریزی شهرستان تهیه میشود و به تصویب هیأت وزیران می‌رسد، نسبت به در اختیار گذاشتن امکانات و منابع خود بر اساس اعلام نیاز واحدهای آموزشی پرورشی و ورزشی وزارت آموزش و پرورش اقدام کنند.
استفاده از ظرفیت سایر دستگاه‌ها برای تأمین سلامت روحی و جسمی دانش‌آموزان
ب - سازمان مکلف است به‌منظور تأمین سلامت روحی و جسمی دانش‌آموزان و پیشگیری و مقابله به‌هنگام و مؤثر با آسیب‌های اجتماعی و رفتارهای پرخطر دانش‌آموزان، با استفاده از ظرفیت‌های قانونی در اختیار از جمله ظرفیت‌های سازمان‌ها و نهادهای متولی، اعم از وزارت کشور، سازمان‌های بهزیستی کشور و صدا‌و‌سیمای جمهوری اسلامی ایران، شورای اجتماعی کشور و دستگاه‌های درمانی، حمایتی، انتظامی، قضائی، فرهنگی، ورزشی و تربیتی و تجمیع منابع قابل اختصاص برای این امر اقدام کند.
اجرای سیاست‌های حمایتی از خیرین مدرسه‌ساز
پ - سازمان مکلف است نسبت به تنظیم و اجرای سیاست‌های حمایتی از خیرین مدرسه‌ساز و منظور کردن معادل کمک‌های تحقق‌یافته آنان جهت تکمیل طرح (پروژه)های نیمه‌تمام خیرین در بودجه سنواتی اقدام کند منوط به اینکه تعیین ساختگاه منطبق بر طرح‌های مصوب و مبتنی بر اسناد آمایش سرزمین صورت گیرد.
تکلیف دولت به اختصاص دو دهم واحد درصد از محل مالیات بر ارزش افزوده به سازمان نوسازی مدارس
1 - به‌منظور تخریب و بازسازی و مقاوم‌سازی و تأمین تجهیزات آموزشی مدارس و دانشگاه‌ها، دولت مکلف است دو دهم واحد درصد از محل مالیات بر ارزش افزوده موجود را به آموزش و پرورش (سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور) و دانشگاه‌های فرهنگیان و شهیدرجایی و فنیوحرفهای اختصاص دهد.
هزینه‌های اشخاص حقیقی و حقوقی در احداث، توسعه و تکمیل مدارس «هزینه قابل قبول مالیاتی» محسوب خواهد شد
2 - سازمان امور مالیاتی کشور مکلف است هزینه کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی غیر دولتی در احداث، توسعه، تکمیل و تجهیز فضاهای آموزشی و پرورشی، پژوهشی و فناوری، خوابگاه‌های شبانه‌روزی، کتابخانه‌ها، سالن‌های ورزشی، کارگاه‌ها و هنرستان‌های حسب مورد وابسته به وزارت آموزش و پرورش و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی و حوزه‌های علمیه از جمله فضاهای آموزشی و سراهای دانشجویی دانشگاه‌های فرهنگیان و تربیت دبیر شهید رجائی، مراکز آموزش مهارتی و فنیوحرفهای و سنجش مهارت و صلاحیت حرفه‌ای و مراکز فرهنگی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان که در چهارچوب مصوبات شورای برنامه‌ریزی و توسعه استان انجام میشود حسب مورد با تأیید سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور، سازمان آموزش فنیوحرفهای کشور، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه و سازمان‌های ذیربط را به‌عنوان هزینه قابل قبول مالیاتی محسوب کند.
3 تکلیف مهم دولت
ث - دولت مکلف است برای ایجاد تحول در نظام تعلیم و تربیت اقدامات زیر را انجام دهد:
1 - اجرای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش به‌نحوی که کلیه اقدامات وزارت آموزش و پرورش براساس این سند انجام شود و اقدامی مغایر با قانون و سند صورت نگیرد.
2 - به گونه‌ای برنامه‌ریزی کند که پذیرش دانشگاه‌های فرهنگیان و تربیت دبیر شهید‌رجائی هر سال نسبت به سال قبل حداقل بیست و پنج درصد (۲۵) تا سقف ردیف (۱) جدول شماره (۲۰) ماده (۸۷) این قانون افزایش یابد.
3 - در اجرای سیاست‌های کلی اصل چهل و چهارم (٤٤) قانون اساسی هرگونه واگذاری مدیریت و خصوصی‌سازی مدارس دولتی در طول اجرای برنامه ممنوع است.
ج - کلیه در آمدها، کمک‌ها و هدایای نقدی مردمی به سازمان دانش‌آموزی جمهوری اسلامی ایران پس از واریز به حساب خزانه‌داری کل کشور در قالب ردیف درآمد - هزینه با رعایت بند (د) ماده (۲۸) قانون الحاق برخی مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت (۲) به این واحدها اختصاص می‌یابد. وزارت آموزش و پرورش مکلف است مبالغ واریزی را در قالب بودجه سنواتی فقط برای فعالیت‌های فرهنگی، پرورشی و ورزشی در مدارس هزینه کند.
اصلاح بند (ب) ماده 65 قانون الحاق برخی مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت برای تامین و استاندادسازی سامانه‌های گرمایشی و سرمایشی مدارس و هنرستان‌ها
چ - با هدف تأمین و استانداردسازی سامانه‌های سرمایشی و گرمایشی و کمک به تجهیزات آموزشی و کمک آموزشی مدارس و هنرستان‌های کشور با اولویت مناطق محروم، عبارت بیست درصد (۲۰) در بند (ب) ماده (٦٥) قانون الحاق برخی مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت (۲) به چهل درصد (٢٤٠ ) اصلاح میشود.
ح - در طول اجرای برنامه، سه درصد (۳) عوارض موضوع بند (۳) ماده (۱۳) قانون تشکیل شوراهای آموزش و پرورش در استان‌ها، شهرستان‌ها و مناطق کشور مصوب ۱۳۷۲/۱۰/۲۶ با اصلاحات و الحاقات بعدی طی قبض جداگانه توسط فرد به‌طور مستقیم به حساب وزارت آموزش و پرورش نزد خزانه‌داری کل کشور واریز میشود تا صرف اهداف مندرج در قانون مذکور شود.
حداقل 200 مجتمع آموزشی پرورشی بزرگ‌مقیاس احداث میشود/ تکلیف وزارت راه‌وشهرسازی به جانمایی زمین‌های شهری موردنیاز این طرح
خ - هزینهکرد خیرین در ساخت، تکمیل و تجهیز طرح‌های عمرانی دارای مجوز سازمان یا دارای مجوز ماده (۲۳) قانون الحاق برخی مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت (۲) یا دارای ردیف در جداول قانون بودجه سالانه کشور و طرح‌های استانی مصوب شورای برنامه‌ریزی و توسعه استان با پیشنهاد دستگاه اجرایی ذیربط و موافقت سازمان به‌عنوان هزینه قابل قبول مالیاتی محسوب میشود. وزارت آموزش و پرورش مکلف است با منابع ناشی از مولدسازی املاک، زمین‌ها و مدارس کوچک‌مقیاس یا تخریبی و همچنین بودجه تملک دارایی سالانه خود یا سایر منابع از جمله مشارکت‌های اجتماعی و خیرین نسبت به احداث حداقل دویست مجتمع آموزشی پرورشی بزرگ مقیاس (حیات طیبه) با اولویت زمین‌های خود و یا دستگاه‌های وابسته اقدام کند. همچنین وزارت راه و شهرسازی مکلف است زمین‌های مورد نیاز برای طرح مذکور را در جانمایی شهری پیش‌بینی و واگذار کند.
تبصره - مجتمع آموزشی و پرورشی بزرگ‌مقیاس (حیات طیبه) به مجموعه‌ای از واحدهای آموزشی و پرورشی اطلاق میشود که دارای دوره‌های تحصیلی مختلف با حداقل ٣٦ کلاس و ۱۰۰۰ دانش‌آموز به‌صورت تمام‌ساحتی مشتمل بر فضاهای آموزشی، پرورشی، آزمایشگاهی، کارگاهی و ورزشی است.