دستاورد ها

راهي كه آمده ايم

اشاره

ایران در دوره قاجاریه و به‌خصوص در عصر ناصری دچار تحولات جدیدی در عرصه‌های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی شد. از آنجا که به تدريج ناكارآمدي نظام آموزش سنتی آشكار و ناتوانی آن در پاسخ‌گویی به نیازهای جديد بیش از گذشته احساس شد، تاسيس مدارس به سبك جديد در دستور كار نخبگان فرهنگي سياسي وقت قرار گرفت. اين امر مستلزم طراحی و اجرای نظام نوين آموزشي اعم از ساخت و تاسیس مدارس ایجاد ساختار جديد، استفاده از تكنولوژي‌های آموزشي، توليد محتوا، آموزش معلمان و... بود. براي اين منظور انجمني متشكل از موسسان و حاميان مدارس نوين تحت عنوان «انجمن معارف» در سال 1275 هـ. ش تشكيل شد که بعد از تغییرات و تحولات گوناگون، اکنون ما آن را با عنوان «شورای عالی آموزش و پرورش» می شناسیم. در واقع شورای عالی آموزش و پرورش را مي‌توان  پايه‌گذار اساس و ساختار بنياد فرهنگ جديد معاصر ايران به‌ طور اعم و نظام آموزش نوين به طورخاص تلقي كرد؛ به‌ طوری که حوزه ماموريت شورا تا اواسط دهه چهل عرصه گسترده‌ای از امور فرهنگي، آموزشي، علمي كشور را در برمي‌گرفت كه امروزه به چندين وزرات‌خانه و سازمان واگذار شده است.

تاسیس انجمن معارف در سال ‌‌1275 ه.ش نقطه عطفی در تاریخ علمی و فرهنگی کشورمان بود. در اين انجمن که وزير علوم و تني چند از فضلا و دانشمندان عضویت داشتند، علاوه برتأسيس مدارس و تالیف و تدوین چند كتاب درسی و انتشار روزنامه معارف، كتابخانه ملي نیز بنيان نهاده شد. در اسفند 1300 ه.ش قانون تأسيس شوراي ‌عالي معارف مشتمل بر 15 ماده به تصويب مجلس شوراي ملي رسيد و در سال 1316 با تصويب فرهنگستان ايران، وزارت معارف به «وزارت فرهنگ» و به تبع آن شوراي‌ عالي معارف هم به «شوراي‌ عالي فرهنگ» تغيير نام پيدا كرد. در دي‌ 1331 قانون تشكيل شوراي ‌عالي فرهنگ مشتمل بر 12 ماده و 10 تبصره به تصويب مجلسين سنا و شوراي ملي رسيد. در سال 1343 وزارت فرهنگ به سه وزارتخانه آموزش و پرورش، آموزش عالی، و فرهنگ و هنر تفکیک شد و شورای عالی فرهنگ نیز به «شورای عالی آموزش و پرورش» تغییر نام داد و در شهريور 1345 قانون تشكيل شوراي ‌عالي آموزش و پرورش مشتمل بر 9 ماده و 5 تبصره از تصويب كميسيون مجلسين وقت گذشت.

پس از پيروزي انقلاب اسلامي ايران و براساس مطالعات و بررسي‌هاي مقدماتي لزوم استمرار فعاليت اين شورا احساس شد و به همين منظور لايحه قانون تشكيل شوراي‌ عالي آموزش و پرورش از طرف وزارت آموزش و پرورش تهيه و براي تصويب به «شوراي انقلاب اسلامي ايران» تقديم شد. اين لايحه در 15 ماده و 4 تبصره در بهمن‌ماه سال 1358 به تصويب شورای مذکور رسيد و براي اجرا به وزارت آموزش و پرورش ابلاغ شد. درسال 1381 برای ارتقاي جایگاه و نقش شورای عالی در فرایند تعلیم و تربیت، اصلاحاتي در قانون شورا به عمل آمد و قانون اصلاح لایحه قانونی راجع به تشکیل شوراي ‌عالي‌آموزش‌ و پرورش مشتمل بر 5 ماده به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید. براساس این اصلاحیه، تغییراتی در لایحه قانونی راجع به  تشکیل شورای عالی آموزش و پرورش مصوب جلسات مورخ 27/11/58 و 16/1/59 شورای انقلاب جمهوری اسلامی و قانون اصلاح موادی از قانون تشکیل شورای عالی آموزش و پرورش مصوب 25/9/65 مجلس شورای اسلامی به‌وجود آمد. براساس این تغییرات، شورای عالی آموزش و پرروش به‌ عنوان  مرجع سیاست‌گذاری در حوزه آموزش عمومی و متوسطه در چارچوب سیاست‌های کلی نظام و قوانین و مقررات موضوعه شناخته شد که سازمان اداری آن با بودجه و تشکیلات مستقل زیر نظر شورای عالی آموزش و پرورش فعالیت می‌کند و وظیفه پشتیبانی علمی، پژوهشی و خدماتی متناسب با وظایف و مسئولیت شورا، نظارت بر حسن اجرای مصوبات و توسعه ارتباطات با مجریان و مردم را به عهده دارد.

آشنایی اجمالی با شورای عالی

شوراي‌ عالي آموزش و پرورش بنا به ضرورت انقلاب فرهنگي در راه استقرار نظام جمهوري اسلامي و رسالتي كه آموزش و پرورش كشور در راه رشد و خودكفایي و بهسازي جامعه دارد و نظر به لزوم برقراري ضوابط تعليماتي برابر توسعه علوم و فنون و اصلاحات تربيتي برمبناي اعتقادات ديني و تأمين استقلال و آزادي و بنا به ضرورت مشاركت عمومي فرهنگيان، مربيان و صاحب‌نظران در امر تعليم و تربيت كشور تشكيل شده است. ریاست این شورا با رئیس‌جمهور است و در غیاب وی وزیر آموزش و پرورش ریاست جلسه را بر عهده دارد.  نایب رئیس شورا نیز از بین اعضا برای مدت دو سال تعیین می‌شود. مصوبات شورای عالی آموزش و پرورش در حدود اختیارات قانونی شورا برای موسسات ذی‌ربط لازم الاجراست.

 اصول و سیاست‌ها

 اصول و سیاست‌های حاکم بر این شورا تدوين سياست‌ها، خط‌مشي‌ها و  ضوابط و مقررات مورد نیاز برای ارتقاي كيفيت فرايند تعليم و تربيت و استقرار و نهادينه‌سازي تحول بنيادين آموزش و پرورش است. این اصول و سیاست‌ها به شرح زیر است:

1. تأكيد بر نقش سياست‌گذاري به موازات نقش قانون‌گذاری شورا
2. التزام به قانون شورای عالی، مفاد سند تحول بنیادین و سایر قوانین و اسناد بالادستی
3. آينده‌نگري مبتني بر اهداف سندتحول بنيادين
4. پژوهش‌محوري و استفاده از يافته‌هاي علمي پژوهشي
5. جامع نگری، انسجام و هماهنگي
6. برنامه محوری، نوآوري و پويايي
7. مسئوليت‌پذيري و پاسخ‌گويي
8. گسترش تعامل و مشاركت سازنده با عوامل سهيم و موثر در نظام تعليم و تربيت
9. كاهش تمركز و مشارکت‌پذیری
10. واقع‌بيني و توجه به امكانات و منابع
11. پایش مستمر مصوبات و تقويت نقش نظارتي شورا
12. افزایش مقبولیت و مشروعیت شورای عالی و مصوبات آن

 وظایف و مسئولیت‌ها

شوراي‌ عالي مرجع سياست‌گذاري در حوزه وظايف آموزش عمومي و متوسطه در چارچوب سياست‌هاي كلي نظام و قوانين و مقررات موضوعه است و سازمان اداري آن با بودجه و تشكيلات مستقل زير نظر شوراي‌‌ عالي آموزش ‌و ‌پرورش فعاليت مي‏كند. وظيفه دبيرخانه شورا پشتيباني علمي، پژوهشي و خدماتي متناسب با وظايف و مسئوليت شورا، نظارت بر حسن اجراي مصوبات و توسعه ارتباطات با مجريان و مردم است كه در آيين‌نامه داخلي شورا تنظيم و توسط هيئت دولت به تصويب مي‏رسد. رياست شوراي‌ عالي آموزش و پرورش با رئیس‌جمهور است و در غياب وي وزير آموزش و پرورش رياست جلسه را برعهده دارد. نايب رئیس شورا هم از بين اعضا براي مدت دو سال تعيين مي‏شود. مهم‌ترین و‌ظايف و مسئولیت‌های این شورا در قانون عبارت است از:

1. تعيين خط‌مشي آموزشي وزارت آموزش و پرورش جمهوري اسلامي ايران با رعايت قوانين موضوعه كشور
2. بررسي‏ و تصويب‏ هدف‌ها و نظام ‏آموزشي ‏وزارت ‏آموزش ‏و پرورش ‏جهت ‏ارائه به مجلس شوراي اسلامي
3. بررسي و تصويب برنامه‏هاي درسي و تربيتي كليه مؤسسات آموزشي كشور كه در حوزه وزارت آموزش و پرورش قرار دارد.
4.  بررسي طرح‌ها و لوايح قانوني مربوط به آموزش و پرورش قبل از طرح در مجلس شوراي اسلامي
5. تأييد انطباق مطالب كتاب‌هاي درسي با برنامه‏هاي مصوب شورا    
6. بررسي و تصويب اساسنامه هر نوع مؤسسه تعليماتي جديد
7. بررسي و تصويب مقررات اجرایي و انضباطي مدارس        
8. تصويب آیين‏نامه‏ها و مقررات امتحانات مدارس
9. بررسي و تصويب ضوابط ارزشيابي نظام آموزشي وزارت آموزش و پرورش
10.  تصويب آیين‏نامه رسيدگي و ارزشيابي مدارك تحصيلي صادره از مدارس كشورهاي خارجي تا پايان دوره متوسطه
11.  بررسي و تصويب مقررات و اصول لازم براي گزينش تخصصي و تربيت و استخدام معلمان به تناسب احتياجات در مراحل تحصيلي با رعايت ضوابط عمومي گزينش در كل كشور
12.  بررسي و تصويب طرح‌هاي توسعه در مراحل و رشته‏هاي مختلف تحصيلي براساس احتياجات نيروي انساني و با توجه به امكانات كشور
13. تهيه و بررسي و تصويب طرح‌هاي لازم براي بسيج و مشاركت مردم در امر آموزش و پرورش
14. پيشنهاد اعطاي نشان و مدال و تصويب آیين‏نامه مربوط
15. تصويب آیين‏نامه داخلي شوراي ‌عالي و آیين‌نامه‌هاي مربوط به شوراهاي منطقه‏اي آموزش و پرورش و شوراهاي فرهنگي محلي و شوراهاي مدارس
16. وظايف پیش‌بینی شده در سند تحول بنيادين آموزش و پرورش برای شورای عالی آموزش و پرورش:

1. بررسي، تصويب‌‌ و ابلاغ سياست هاي اجرايي سند تحول بنیادین
2. طراحي ساز و كار تحقق اهداف سند تحول بنیادین
3. اصلاح ساختارها و فرايندهاي مربوط به اجراي سند تحول بنیادین
4. به‌روزآوري و ترميم سند تحول بنیادین
5. هماهنگي و انسجام در سياست‌ها و برنامه‌ها
6. نظارت بر حسن اجراي برنامه‌هاي تحول راهبردي
7. بررسي و تصويب زيرنظام‌هاي اصلي سند (برنامه درسي، تربيت‌معلم و تأمين منابع انساني، راهبري و مديريت، تأمين و تخصيص منابع مالي، تأمين فضا، تجهيزات و فناوري، پژوهش و ارزشيابي)

       ترکیب اعضا

اعضای این شورا دو دسته­­اند: اعضای رسمی و پیوسته که 22 عضوند و با حکم رئیس‌جمهور برای مدت چهار سال انتخاب می‌شوند. اعضای وابسته که برای مدت دو سال از طرف شورا تعیین می‌شوند. اعضاي وابسته در موارد لزوم براي شركت در جلسات شورا دعوت مي‏شوند و حق شركت در مذاكرات بدون مشاركت در رأي‌گيري دارند. اعضای رسمی شورای عالی عبارت‌اند از:

1. رئیس‌جمهور
2. وزير آموزش و پرورش
3. وزير علوم، تحقيقات و فناوري و در غياب وي معاون آموزشي
4. وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي و در غياب وي يكي از معاونين
5. وزير بهداشت، درمان و آموزش پزشكي و در غياب وي معاون آموزشي
6. وزير جهاد كشاورزي و در غياب وي يكي از معاونين
7. وزير صنايع و معادن و در غياب وي يكي از معاونين
8. معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان مديريت و برنامه‌ريزي كشور و در غياب وي يكي از معاونين
9. دبيركل شوراي ‌عالي آموزش و پرورش، براساس ماده ۳ قانون شوراى عالى آموزش و پرورش و به‌ منظور ارزشيابى و نظارت و پيگيرى مصوبات شوراى عالى آموزش و پرورش، دبيرکل شوراى عالى که هم‌رديف معاون وزير است، به پيشنهاد وزير آموزش و پرورش و با موافقت شوراى عالى منصوب مى‌شود. دبيرکل سمت دبيرى شوراى عالى را نيز برعهده دارد.
10. يك نفر مجتهد آشنا به مسائل تعليم و تربيت به انتخاب شوراي ‌عالي حوزه علميه قم
11. رئیس سازمان آموزش فني و حرفه‏اي كشور
12. سه نفر مطلع و صاحب‌نظر در هر يك از رشته‏هاي علوم پايه، فني و مهندسي و علوم انساني، به انتخاب شوراي رؤساي فرهنگستان‌هاي كشور (حداقل يك نفر از آنان از بين زنان انتخاب شود.)
13. سه نفر از اعضاي هيئت علمي گروه‌هاي تخصصي دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها در رشته‏هاي مديريت آموزشي، برنامه‌ريزي درسي و روان‌شناسي تربيتي، به انتخاب مشترك وزراي آموزش و پرورش و علوم، تحقيقات و فناوري (حداقل يك نفر از آنان از بين زنان انتخاب شود.)
14. سه نفر صاحب‌نظر از نمايندگان معلمان يا مديران مدارس از هريك از دوره‏هاي تحصيلي، به انتخاب شوراي معاونان وزارت آموزش و پرورش (حداقل يك نفر از آنان ازبين زنان انتخاب شود.)
15. رئیس پژوهشكده تعليم و تربيت وزارت آموزش و پرورش
16. يكي از مديران كل آموزش و‌ پرورش استان‏ها، به انتخاب مديران كل استان‌ها
17. دو نفر از اعضاي كميسيون آموزش و تحقيقات مجلس شوراي اسلامي، به انتخاب كميسيون و تصويب مجلس به‌ عنوان  ناظر در جلسات شوراي ‌عالي آموزش و پرورش شركت خواهند كرد.

افرادي كه حسب رشته شغلي و برحسب سمت، عضو شورا هستند، در زمان عضويت بايد در رشته شغلي و سمت مورد نظر اشتغال داشته باشند.

       وزرای آموزش و پرورش

  مطالعه و بررسی اسناد مربوط به تاریخ آموزش‌ و پرورش معاصر ایران نشان می‌دهد که نظام آموزش‌ و پرورش ایران به سبک جدید با هزینه دولت و نظارت حکومت از سال 1228 شمسی آغاز گردیده است که تا سال 1398 سابقه 170 ساله دارد. اولین مدرسه متوسطه عالی با بودجه دولت، دارالفنون است که به همت امیرکبیر، صدراعظم، تأسیس و توسط ناصرالدین شاه افتتاح شده است. از تاریخ 1232 شمسی وزارت علوم با ساختار اداری خاصی، تأسیس و اولین وزیر علوم علی‌قلی‌میرزا (اعتضادالسلطنه)، پنجاه و چهارمین پسر فتحعلی‌شاه قاجار، عموی ناصرالدین شاه بوده که دوره وزارتش 22 سال طول کشیده است و مدتی نیز ریاست دارالفنون را برعهده داشته است. تعداد وزرای (علوم، معارف، اوقاف و صنایع مستظرفه) فرهنگ و آموزش‌ و پرورش از سال 1232 شمسی 83 نفر تا سال 1357 بوده است که تعدادی از آن‌ها دو سه بار انتخاب شده‌اند. مدت خدمت وزرا نیز از 22 سال در آغاز تا یک ماه و نیم در دی و بهمن 1357 به طول انجامیده است. اسامی برخی از این وزرا عبارت است از: اعتضادالسلطنه عموی ناصرالدین شاه، ضیع‌الدوله، مشیرالدوله (پیرنیا)، حکیم‌الملک، وثوق‌الدوله، نصرالدوله، رضاقلی‌خان هدایت، امیراعلم، حکیم‌الدوله (دکتر لقمان ادهم)، سیدمحمدتدین، علی‌اصغرحکمت، اسماعیل مرآت، عیسی صدیق‌اعلم، مصطفی عدل، علی‌اکبر سیاسی، قاسم غنی، غلامحسین رهنما، مالک‌الشعرای بهار، سیدعلی شایگان، منوچهر اقبال، عبدالحمید اعظم‌ زنگنه، حبیب‌اله آموزگار، کریم سنجابی، محمود حسابی، مهدی آذر، محمود مهران، جهانشاه صالح، محمد درخشش، پرویز ناتل‌خانلری، عبدالعلی جهانشاهی، هادی هدایتی، فرخ‌رو پارسا، هوشنگ شریفی، منوچهر گنجی، محمدرضا عاملی تهرانی. بعد از انقلاب تعداد وزرایی که عنوان وزارت یا سرپرستی را داشته‌اند، 20 نفر بوده‌اند که مشخصات کلی آن‌ها در جدول زیر آمده است.

در طول 170 سال وزارت آموزش و پرورش از اعتضادالسلطنه تا دکترحاج میرزایی برخی وزرا استیضاح شدند، برخی استعفا دادند، عده‌ای با تغییر نخست‌وزیر و هیئت دولت عوض شدند و گروهی نیز توسط نخست‌وزیر قبل از انقلاب و رییس‌جمهور بعد از انقلاب تغییر کردند.

 

وزرای آموزش و پرورش بعد از انقلاب اسلامی
ردیف	نام و نام خانوادگی	سمت	سال های مسئولیت
1	غلامحسین شکوهی	وزیر	3/12/57      تا     26/6/58
2	محمدعلی رجایی	سرپرست	1358     تا    1359
3	ایرج شگرف نخعی	سرپرست	8/8/59     تا    13/9/59
4	محمدجواد باهنر	وزیر	14/9/59    تا    25/5/60
5	علی‌اکبر پرورش	وزیر	1360     تا     1363
6	محمدتقی موید	سرپرست	25/5/63     تا   28/5/63
7	سیدکاظم اکرمی	وزیر	1363     تا    1368
8	محمدعلی نجفی	وزیر	1368    تا    1376
9	حسین مظفر	وزیر	1376    تا    1380
10	مرتضی حاجی	وزیر	1380    تا    1384
11	علی اصغر فانی	سرپرست	17/8/84   تا     9/6/87
12	محمود فرشیدی	وزیر	18/8/84    تا   11/9/86
13	علی احمدی	وزیر	11/9/86    تا   14/6/88
14	سیدرمضان محسن‌پور	سرپرست	15/6/88    تا   23/8/88
15	حمیدرضا حاجی‌بابایی	وزیر	24/8/88   تا   26/5/92
16	علی‌اصغر فانی	وزیر	27/5/92    تا   2/8/ 95
17	فخرالدین احمدی دانش آشتیانی	وزیر	11/8/95    تا    25/5/96
18	سیدمحمد بطحایی	وزیر	29/5/96   تا    16/3/98
19	سیدجواد حسینی	سرپرست	19/3/98   تا   12/6/98
20	محسن حاج‌میرزایی	وزیر	12/6/98    تا     امروز

 

    برخی از اعضاي شورای عالی بعد از انقلاب اسلامی

از زمان ‌تشکیل شورای عالی آموزش و پرورش شخصیت‌های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی زیادی در این شورا مشغول خدمت شدند. افراد زیر تنها تعدادی از این اعضا پس از انقلاب هستند که شرح  فعالیت آن‌ها در مرکز اسناد شورای عالی موجود است:

شهید محمدعلی رجایی، شهید دکتر محمدجواد باهنر، حجت‌الاسلام گلزاده غفوری، دکتر حسن حبیبی، دکتر غلامحسین شکوهی، سیدحسین طباطبایی، دکتر سیدمحمدکاظم نایینی، دکتر رضا داوری اردکانی، ایرج شگرف نخعی، آیت‌الله ابراهیم امینی، علی‌اکبر پرورش، دکتر احمد صافی، مهندس جعفر علاقمندان، دکتر محمد رجبی، آیت‌الله محمدعلی موحدی کرمانی، دکتر غلامعلی حدادعادل، دکتر محمدعلی نجفی، دکتر علی‌اکبر صالحی، دکتر ایرج فاضل، آیت‌الله سیدمحمد رضوانی، محمود لولاچیان، دکتر مصطفی معین، دکتر سیدکاظم اکرمی، دکتر علی شریعتمداری، حجت‌الاسلام سیدیوسف طباطبایی‌نژاد، حجت‌الاسلام دکتر احمد احمدی، دکتر علی‌اصغر فانی، دکتر مهدی نویدادهم.

 

دبیران‌کل شورای عالی آموزش و پرورش از سال 1347 تا سال 1398 ه.ش
ردیف	نام و نام خانوادگی	سمت	سال های مسئولیت
1	عبدالله توکل	رئیس دبیرخانه	1347
2	اسماعیل پایا	سرپرست دبیرخانه	1347
3	شکرالله نجفی	رئیس دبیرخانه	1350 - 1347
4	حسن یعقوبی‌نژاد	رئیس دبیرخانه	1352 - 1350
5	محمدعلی غروی	سرپرست دبیرخانه	1353 - 1352
6	عزیزالله کامیاب	سرپرست دبیرخانه	1354 - 1353
7	محمدعلی غروی	سرپرست دبیرخانه	1357-1354
8	احمد صافی	مدیرکل دبیرخانه	1359 - 1358
9	احمد صافی	دبیرکل	1361- 1359
10	محمدحسین اقارب‌پرست	دبیرکل	1362- 1361
11	جعفر محقق هرندی	دبیرکل	1370 - 1362
12	حسین توکلیان	سرپرست دبیرخانه	1371 - 1370
13	حبیب‌الله بی‌آزار	سرپرست دبیرخانه	1371
14	عباس هزاوه	دبیرکل	1376- 1371
15	هادی عزیززاده	دبیرکل	1382 - 1376
16	مهدی نویدادهم	دبیرکل	1383 - 1382
17	جعفر افقهی	سرپرست	1384 - 1383
18	بهرام محمدیان	دبیرکل	1387 - 1384
19	مهدی نویدادهم	دبیرکل	1398 - 1387

 

 

معرفی کمیسیون‌ها و کمیته‌ها

 

در طی چهاردهه فعالیت این شورا بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، کمیسیون‌ها و کمیته‌هایی با هدف ارتقای فرایند بررسی و تصویب مصوبات و انجام کارشناسی‌های لازم در سازمان اداری شورای عالی تشکیل شده‌اند که هریک با اعضایی مشخص، وظایف و ماموریت‌های خاصی را پیگیری می‌کنند. این کمیسیون‌ها می‌توانند از بین استادان، متخصصان، دبيران و آموزگاران، کارگروه‌هایی را هم انتخاب نمايند. حدود وظايف و نحوه و مدت كار اعضاي كميسيون‏ها برطبق آيين‏نامه‏اي كه به تصويب شورا رسيده است، تعيين مي‏گردد. کمیسیون‌های دهه اول انقلاب عبارت بودند از:

1. کمیسیون‌های ارزشیابی مدارک تحصیلی خارجی (‌کمیسیون تحصیلات نظری کمیسیون تحصیلات فنی و حرفه‌ای‌) مصوب جلسه 238 سال 1360
2. کمیسیون خاص شورای ‌عالی‌آموزش ‌و ‌پرورش، مصوبه جلسه 365 تاریخ 12/10/64
3. کمیسیون معین شوراي ‌عالي‌آموزش‌ و پرورش، مصوب جلسه 466 تاریخ 12/8/67
4. کمیسیون برنامه‌ها، اساسنامه‌ها وآیین‌نامه‌ها، مصوب جلسه  516 تاریخ 26/7/69

در دهه دوم، کمیسیون بررسی محتوای برنامه‌‌های درسی مصوب جلسه 567  مورخ 8/2/73 به این مجموعه اضافه شد. با تصویب آیین‌نامه داخلی شورای ‌عالی‌آموزش ‌و پرورش و کمیسیون‌های وابسته به آن در جلسه 519 مورخ 25/12/1376، کمیسیون‌های زیر در دو حوزه تخصصی و اجرایی شروع به کار کردند:

1. کمیسیون مقررات تحصیلی
2. کمیسیون برنامه‌های درسی
3. کمیسیون برنامه‌های توسعه و نیروی انسانی
4. کمیسیون برنامه‌های پرورشی و فرهنگی
5. کمیسیون معین
6. کمیسیون ارزشیابی تحصیلات خارجی

در سال 1377 با تصویب کمیسیون معین شوراي ‌عالي در جلسه مورخ 2/2/77، کمیسیون امور تحصیلی ایثار‌گران در دبیرخانه شورای‌ عالی تشکیل شد. درسال 1378 با تصویب آیین‌نامه تأسیس مدارس غیرانتفاعی ویژه اتباع خارجی در جلسه 641 شورای‌ عالی مورخ 6/8/78، کمیته مدارس غیرانتفاعی ویژه اتباع خارجی شروع به کار کرد و درسال 1378 با تصویب شورای عالی آموزش ‌و پرورش در جلسه 644 مورخ 16/10/78، کمیسیون ارزشیابی مدارک تحصیلی خارجی به اداره‌کل آموزش ‌و پرورش مدارس خارج از کشور منتقل شد. در دهه سوم سال 1380 با تصویب آیین‌نامه داخلی شورای ‌عالی آموزش‌ و ‌پرورش و کمیسیون‌های وابسته به آن درجلسه 671 مورخ 25/11/1380 کمیسیون‌های زیر تشکیل شدند:

1. کمیسیون اساسنامه‌ها، آیین‌نامه‌ها و مقررات تحصیلی
2. کمیسیون برنامه‌های درسی و تربیتی
3. کمیسیون برنامه‌های توسعه و نیروی انسانی
4. کمیسیون معین
5. کمیسیون خاص و امور ایثارگران

سال 1381 با تصویب شورای‌ عالی‌آموزش ‌و پرورش در جلسه 677  مورخ 7/6/81 کمیته برنامه‌های درسی شاخه کاردانش تشکیل شد و درسال 1383‌ با تصویب آیین‌نامه کمیسیون‌های شورای‌ عالی‌آموزش ‌و پرورش در جلسه 702  مورخ 8/2/1383 کمیسیون‌های زیر مشغول کار شدند:

1. کمیسیون خط‌مشی‌ها و اهداف
2. کمیسیون برنامه‌های درسی وتربیتی
3. کمیسیون برنامه‌های توسعه و نیروی انسانی
4. کمیسیون اساسنامه‌ها و مقررات تحصیلی
5. کمیسیون معین

در سال 1386 هم با تصویب شورای ‌عالی‌آموزش ‌و پرورش در جلسه 745 تاریخ 4/2/1386 کمیسیون راهبری تولید و تدوین برنامه درسی ملی به این کمیسیون‌ها اضافه شد. در دهه چهارم سال 1392‌ آیین‌نامه جدید کمیسیون‌های شورای‌ عالی‌آموزش ‌و پرورش در جلسه 888 تاریخ 27/8/1392 به تصویب رسید. براساس این آیین‌نامه، کمیسیون‌های هشت‌گانه زیر در ساختار سازمانی شوراي ‌عالي شکل گرفت. این کمیسیون‌ها تا امروز مشغول انجام وظیفه هستند و درحال حاضر وظیفه بررسی پیشنهادها و انجام کارشناسی‌های لازم برای ارتقای فرایند بررسی و تصویب موضوعات در شوراي ‌عالي آموزش و پرورش را به‌عهده دارند:

1. کمیسیون راهبری تحول بنیادین
2. کمیسیون منابع انسانی
3. کمیسیون برنامه درسی و تربیتی
4. کمیسیون اقتصاد و منابع فیزیکی آموزش‌ و پرورش
5. کمیسیون اساسنامه‌ها ومقررات تحصیلی
6. کمیسیون مدیریت آموزشی
7. کمیسیون معین شورای‌ عالی
8. کمیسیون خاص

علاوه بر کمیسیون‌های فوق، کمیته مدارس اتباع خارجی و بین‌المللی، کمیته مدارس علوم و معارف اسلامی و کمیته برنامه‌های درسی شاخه کاردانش در دبیرخانه شورای‌ عالی تشکیل می‌شود. همچنین درمورد موضوع‌هایی که با شرح وظایف دو یا چند کمیسیون ارتباط دارد، پس از طرح و بررسی درکمیسیون‌های ذی‌ربط، کمیسیونی به ‌نام «کمیسیون تلفیق» تشکیل می‌شود.

       کمیسیون راهبري تحول بنیادین  

این کمیسیون با 15 عضو، متشکل از صاحب‌نظران و کارشناسان حوزه آموزش و پرورش با دیدگاه تحولی است که مسئولیت تدوین، بررسی و تصویب خط‌مشی‌ها، سیاست‌ها، شاخص‌ها و استاندارهای علمی، فرهنگی، اجتماعی و تربیتی نظام آموزشی و پرورشی، پایش مستمر و راهبری تحقق تحول بنیادین (هدف‌های کلان، عملیاتی و راهکارها) آموزش و پرورش و زیرنظام‌های آن، به‌روزآوری و ترمیم اسناد تحولی، برنامه‌های توسعه‌ای، پیشنهادهای اصلاحی قانون شوراهای آموزش و پرورش و تعیین خط‌مشی‌ها، بررسی طرح‌ها و لوایح برای ارائه به مراجع قانونی ازجمله مجلس شورای اسلامی و تعیین طرح‌ها و تعهدات وزارت متبوع در مبادلات و همکاری‌های علمی و بین‌المللی  را برعهده دارد.

       کمیسیون منابع انسانی

کمیسیون منابع ‌انسانی با 15 عضو برای ارتقای فرایند بررسی و تصویب مصوبات و انجام کارشناسی‌های لازم در سازمان اداری شورای عالی آموزش ‌و پرورش تشکیل می‌شود. این کمیسیون وظایف بررسی خط‌مشی‌ها و راهبردها، شاخص‌ها، استانداردها و صلاحیت‌های عمومی، اختصاصی و حرفه‌ای، شرایط احراز، انتصاب و سامان‌دهی و طرح‌ها و لوایح مربوط به منابع ‌انسانی است. همچنین این کمیسیون بررسی زیرنظام تربیت‌معلم، رتبه‌بندی و ارزشیابی منابع‌ انسانی و موضوعاتی را که از طرف دبیرکل یا شورای عالی تعیین می‌شود، برعهده دارد. اعضای اصلی کمیسیون فوق عبارت‌اند از: دبیرکل، مدیرکمیسیون، یک‌نفر از اعضای شورا، دو صاحب‌‌نظر، نمایندگان وزارت علوم، دانشگاه فرهنگیان، شهیدرجایی، مدیریت پشتیبانی، آموزش متوسطه، سازمان مدارس غیردولتی، سازمان پژوهش، سازمان برنامه و بودجه و نماینده معلمان است که بسته به موضوع می‌تواند از نمایندگان مدعو، بدون داشتن حق رأی، در جلسات کمیسیون دعوت به عمل آورد.

       کمیسیون برنامه درسي و تربیتی

کمیسیون برنامه درسی و تربیتی به منظور ارتقای فرایند بررسی و تصویب مصوبات و انجام کارشناسی‌های لازم این حوزه در سازمان اداری شورای عالی آموزش و پرورش با 15 عضو تشکیل می‌شود. این کمیسیون وظیفه بررسی زیرنظام برنامه درسی و هدف‌های کلان، عملیاتی و راهکارهای سند تحول مرتبط با حوزه برنامه‌های درسی و برنامه درسي ملي مبتني بر سند تحول بنيادين، بررسی اهداف دوره‌های تحصیلی نظام آموزش و پرورش مبتنی بر ساحت‌های شش‌گانه تربیتی و برنامه درسي ملي، بررسی چارچوب و راهنمای حوزه‌های تربیت و یادگیری برنامه درسی ملی، ‌بررسی ‌رویکرد‌ ‌فرهنگی‌تربیتی ‌‌در طرح‌ها و برنامه‌های درسی و آموزشی، بررسی عناوین ‌و ساعات دروس در دوره‌ها و پایه‌های تحصیلی، بررسی و تصویب برنامه‌های درسی و تربیتی کلیه مؤسسات آموزشی کشور، بررسی برنامه‌های درسی و تربیتی متناسب با اقتضائات فضاي مجازي (برخط) و الكترونيكي و موضوعاتی را که از طرف دبیرکل یا شورای عالی تعیین می‌شود، برعهده دارد.

اعضای اصلی کمیسیون فوق عبارت‌اند از: دبیرکل، مدیر کمیسیون، یک‌نفر از اعضای شورا، دو نفر صاحب‌نظر درحوزه برنامه‌ريزي درسي به پیشنهاد دبيركل و موافقت شورای عالی، معاون آموزش ابتدایی یا یکی از مدیران‌ کل آن ، معاون آموزش متوسطه یا یکی از مدیران‌ کل آن، معاون پرورشی و فرهنگی یا یکی از مدیران‌ کل آن ، رئیس سازمان آموزش و پرورش استثنایی یا یکی از مدیران‌ کل آن حوزه، رئیس مركز ملي پرورش استعدادهاي درخشان و دانش‌پژوهان جوان یا یکی از مدیران‌ کل آن، نماینده وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ريزي آموزشي يا مدیرکل دفتر‌تاليف كتاب‌هاي درسي ابتدايي و متوسطه نظري، مدیرکل دفترتالیف كتاب‌هاي درسي فنی‌و‌حرفه‌ای و کاردانش، رئیس پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش، يك نفر از معلمان يا مربيان مرتبط با موضوع با معرفي معاونت‌هاي ذي‌ربط و مدیر کمیسیون (دبیر) که بسته به موضوع می‌تواند از نمایندگان مدعو بدون داشتن حق رأی در جلسات کمیسیون دعوت به عمل آورد.

       كميسيون اقتصاد و منابع فيزيكي آموزش و پرورش

کمیسیون اقتصاد ‌و ‌منابع فیزیکی یکی از کمیسیون‌های دبیرخانه شورای عالی آموزش‌ و پرورش است که با 15 عضو و با هدف ارتقای فرایند بررسی و تصویب مصوبات و انجام کارشناسی‌های لازم، برای طرح‌ها و برنامه‌های پیشنهادی تشکیل شده است. این کمیسیون وظایفی را از قبیل بررسی برنامه زیرنظام تأمین و تخصیص منابع مالی آموزش‌ و پرورش، بررسی شاخص‌ها و استانداردهای بهره‌وری نظام آموزشی کشور، بررسی‌آثار و پیامدهای اقتصادی طرح‌ها و برنامه‌های آموزش‌ و پرورش، بررسی شاخص‌ها، ضوابط و استاندارهای مالی مدارس و مراکز آموزشی وابسته به آموزش‌ و پرورش بررسی خط‌مشی‌ها و تهیه طرح‌های لازم برای تنوع‌بخشی به منابع مالی و افزایش مشارکت بخش غیردولتی در آموزش و پرورش، بررسی برنامه‌ها و طرح‌ها در جهت گسترش عدالت آموزشی و رفع محرومیت، بررسی خط‌مشی‌ها و طرح‌های توسعه کارآفرینی و تربیت اقتصادی دانش‌آموزان، بررسی برنامه‌های زیرنظام تأمین فضا، تجهیزات و فناوری، ‌بررسی ‌خط‌مشی‌ها‌، ‌راهبردها، ‌شاخص‌ها و استانداردهای فضاها، تجهیزات و فناوری‌های آموزشی و تربیتی، بررسی طرح‌ها و برنامه‌های سامان‌دهی منابع، برعهده دارد.

اعضای اصلی کمیسیون فوق عبارت‌اند از: دبیرکل، یک‌نفر از اعضای شورای‌ عالی آموزش ‌و پرورش، سه‌نفر صاحب‌نظر در حوزه‌های فناوری، تکنولوژی آموزشی و مهندسی عمران‌ و معماری، یک‌نفر صاحب‌نظر در حوزه اقتصاد آموزش‌ و پرورش، یکی از مدیران‌ کل  حوزه معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رئیس‌جمهور، یکی از مدیران‌ کل مرتبط وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، معاون توسعه مدیریت و پشتیبانی، رئیس مرکز برنامه‌ریزی منابع انسانی و فناوری اطلاعات، رئیس سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور، ‌رئیس سازمان مدارس غیردولتی و توسعه مشارکت‌ها و مدیران کمیسیون‌های منابع انسانی و راهبری تحول بنیادین شورای عالی و مدیر کمیسیون (دبیر).

       کمیسیون اساسنامه‌ها و مقررات تحصيلي

کمیسیون اساسنامه‌ها و مقررات تحصیلی با 15 عضو برای ارتقای فرایند بررسی و تصویب مصوبات و انجام کارشناسی‌های لازم در سازمان اداری شورای عالی آموزش‌ و پرورش تشکیل می‌شود. این کمیسیون وظیفه بررسی ضوابط و مقررات حاکم بر آموزش و پرورش، تدوین و بررسی خط‌مشی ها و اصول حاکم بر تهیه و تدوین ضوابط و مقررات آموزشی و تربیتی، بررسی اساسنامه مدارس و مراکز آموزشی و تربیتی، بررسی آیین‌نامه‌های آموزشی و تربیتی مدارس و مراکز از قبیل آیین‌نامه‌های اجرایی، انضباطی، پیشرفت تحصیلی، مشاوره و هدایت تحصیلی و تربیتی، بررسی اساسنامه و مقررات آموزشی پیش‌دبستانی و مهد کودک‌ها، بررسی آیین‌نامه رسیدگی و ارزشیابی مدارک تحصیلی صادره از مدارس کشورهای خارجی و نظام‌های آموزشی بین‌المللی، بررسی آیین‌نامه‌های اعطای نشان و مدال، بررسی و تصویب آیین‌نامه پرداخت حق‌الزحمه امتحانات، بررسی و پیشنهاد نیازهای پژوهشی متناسب با وظایف کمیسیون و بررسی موضوع‌هایی‌که از طرف دبیرکل یا شورای عالی تعیین می‌شود را برعهده دارد.

اعضای اصلی کمیسیون فوق عبارت‌اند از: دبیرکل، مدیرکمیسیون، یک‌نفر از اعضای شورا، دو صاحب‌نظر، معاون توسعه مدیریت و پشتیبانی یا یکی از مدیران‌ کل آن، معاون آموزش متوسطه یا یکی از مدیران‌ کل آن حوزه، معاون آموزش ابتدایی یا یکی از مدیران‌ کل آن حوزه، رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی یا یکی از مدیران‌ کل آن حوزه، دو مدیر مدرسه، رئیس سازمان مدارس و مراکز غیردولتی و توسعه مشارکت‌های مردمی یا یکی از مدیران‌ کل آن حوزه، معاون حقوقی و امور مجلس یا یکی از مدیران‌ کل آن حوزه، رئیس مرکز سنجش آموزش و پرورش یا یکی از معاونین آن حوزه‌، رئیس مرکز برنامه‌ریزی منابع انسانی و فناوری اطلاعات یا یکی از معاونین آن حوزه. این کمیسیون دارای دو کمیته نیز برای سامان‌دهی و کیفیت‌بخشی به مدارس خارجی و بین‌المللی و مدارس علوم و معارف اسلامی و برنامه‌ریزی برای توسعه و گسترش این مدارس با مسئولیت مدیریت کمیسیون اساسنامه‌ها و مقررات تحصیلی است.

       کمیسیون مديريت آموزشي

برای این کمیسیون با 15 عضو، ده وظیفه پیش‌بینی شده است؛ ازجمله  مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به بررسی شرایط احراز، انتصاب، سامان‌دهی و به‌کارگیری مدیران آموزش و پرورش در سطوح مختلف، ‌بررسي‌ خط‌مشی‌ها، ضوابط،‌ شاخص‌ها و استانداردهای بهره‌وری درمديريت آموزشي و تربيتي، بررسی طرح‌ها و لوایح مربوط قبل از ارائه به مجلس شورای اسلامی، دولت و سایر مراجع قانونی اشاره کرد. اعضای اصلی کمیسیون فوق عبارت‌اند از: دبیرکل، یک‌نفر از اعضای شوراي ‌عالي آموزش ‌و پرورش، یک‌نفر از معاونان وزیر یا یکی از مدیران‌ کل حوزه ستادی وزارت آموزش و پرورش، دو نفر از مدیران دوره‌های ابتدایی و متوسطه، نماینده مدیران‌ کل آموزش و پرورش استان‌ها و یک‌نفر از روسای مناطق آموزش ‌و پرورش کشور.

       كميسيون معين

کمیسیون معین همان‌گونه که از نامش پیداست، معین شوراي ‌عالي است و موارد و موضوعات ارجاعی از سوی شوراي ‌عالي را بررسی و تصویب می‌کند. علاوه‌‌ بر این، تفسیر آرای شوراي ‌عالي و تشخیص مصادیق آن و تصمیم‌گیری در شرایط استثنا و اضطرار که امکان اجرای مصوبات شوراي ‌عالي وجود ندارد، ازجمله وظایف این کمیسیون است. موضوعات مطرحه در کمیسیون معین پس از تصویب به اطلاع اعضای شوراي ‌عالي می‌رسد و چنانچه ظرف مدت دو هفته نظر مخالفی ارائه نگردد، به منزله مصوبه شورا تلقی و ابلاغ می‌گردد. تعداد اعضای کمیسیون معین 11 نفر است که 4 نفر آنان از اعضای شوراي ‌عالي و بقیه شخصیت‌های حقوقی و حقیقی هستند.

       کمیسیون خاص

کمیسیون خاص با 11 عضو به بررسی و رفع مشکلات موردی دانش‌آموزان و فارغ‌‎التحصیلان در زمینه‌های آموزشی و تحصیلی پرداخته، همچنین درخصوص ارائه تسهیلات آموزشی برای دانش‌آموزانی که با شرایط خاص مواجه می شوند، تصمیم‌گیری می‌کند. این کمیسیون در سطوح شهرستان، منطقه، استان و دبیرخانه شوراي ‌عالي تشکیل می‌گردد. اعضای این کمیسیون از شخصیت‌های حقوقی و حقیقی تشکیل شده‌اند.

       كميته مدارس علوم و معارف اسلامي

این کمیته با 11 عضو، وظیفه بررسي و تـأييد صلاحيت مؤسس دبيرستان علوم و معارف‌اسلامي (دولتي، غيردولتي‌و وابسته‌ به ساير نهادها)، بررسي و تـأييد افراد پيشنهادي براي تصدي پست مديريت دبيرستان‌هاي علوم و معارف اسلامي، بازنگري و اصلاح جدول مواد درسي رشته علوم و معارف اسلامي، اتخاذ تصميم درخصوص‌ توسعه مدارس علوم ‌‌‌و معارف اسلامي، بررسي راهكارهاي ارتقاي جايگاه رشته علوم ‌‌و معارف اسلامي، بررسي نحوه حمايت آموزش و پرورش از مدارس علوم و معارف اسلامي در زمينه‌هاي منابع انساني، مالي، فضا و تجهيزات، نظارت برعملكرد مدارس علوم و معارف اسلامي را برعهده دارد.

اعضای اصلی کمیته فوق عبارت‌اند از: دبيركل شوراي عالي آموزش و پرورش و در غیاب وی معاون دبیرکل (رئیس كميته)، یكي از معاونان مديريت حوزه‌هاي علميه قم، رئیس سازمان تبليغات اسلامي يا رئیس سازمان مدارس معارف اسلامي، مدير مدرسه عالي شهيد مطهري يا يكي از معاونان وي، معاون آموزش متوسطه یا یکی از مدیران‌ کل آن حوزه، رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ريزي آموزشي يا يكي از معاونان آن حوزه، معاون پرورشی و فرهنگی یا یکی از مدیران‌ کل آن حوزه، يك نفر صاحب‌نظر در مسائل آموزش و پرورش به انتخاب وزير آموزش و پرورش، مدیرکمیسیون اساسنامه‌ها و مقررات تحصیلی (دبیر).

 كميته مدارس اتباع خارجي و بين‌المللی

این کمیته با 13 عضو، وظیفه بررسي و تصويب نظام آموزشي مدارس اتباع خارجی و بين‌المللي، بررسي و تصويب شاخص‌ها و استانداردهاي منابع انساني، فضا، تجهيزات ‌و ‌فناوري‌هاي ‌مدارس اتباع‌ خارجي و بين‌المللي، بررسي و تصويب برنامه‌هاي درسي و بسته‌هاي آموزشي مدارس اتباع خارجي و بين‌المللي و انطباق آن‌ها با اهداف و مصوبات مربوط، بررسي و صدور مجوز تاسيس مدارس اتباع خارجي و بين‌المللي و اتخاذ تصميم در مورد انحلال اين مدارس با رعايت مفاد مصوبات مربوط، بررسي و تصويب ضوابط و مقررات ثبت‌نام و شهريه دانش‌آموزان مدارس اتباع خارجي و بين‌المللي، بررسي و تصويب آيين‌نامه ارزشيابي تحصيلي و تربيتي مدارس اتباع خارجي و بين‌المللي متناسب با شرايط نظام آموزشي مصوب، بررسي دستاوردها و تجربيات مدارس خارجي ‌و بين‌المللي و انعكاس آن به مراجع ذي‌ربط، بررسی طرح‌ها ‌و لوایح مربوط به‌مدارس اتباع‌خارجي و بين‌المللي قبل از ارائه به مجلس شورای اسلامی، دولت و سایر مراجع قانونی، نظارت كلي بر حسن اجراي فعاليت‌هاي مدارس اتباع خارجي و بين‌المللي و اتخاذ تصميم در مورد گزارش‌هاي نظارتي و عملكردي مدارس و بررسی و پیشنهاد نیازهای پژوهشی متناسب با وظایف کمیته را برعهده دارد.

اعضای اصلی کمیته فوق عبارت‌اند از: دبیرکل شوراي ‌عالي و در غیاب وی معاون دبیرکل، یک‌نفر صاحب‌نظردر زمینه آموزش‌ و پرورش تطبیقی، رئیس مرکز امور بین‌الملل و مدارس خارج از کشور، مدیرکل حقوقی و حمایت قضایی، مدیرکل ذی‌ربط وزارت امور خارجه، مدیرکل امور اتباع و مهاجرین خارجی وزارت كشور، مديركل دفتر آموزش متوسطه، مديركل دفتر آموزش ابتدایی، مديركل دفتر مدارس غيردولتي، مدیرکل دفتر تالیف کتاب‌هاي درسی ابتدايي و متوسطه نظری، مدیرکمیسیون ‌اساسنامه‌ها و مقررات تحصيلي (دبیر).

      کمیته برنامه درسی شاخه کاردانش

به منظور بررسی و تصویب عناوین رشته های مهارتی شاخه کاردانش و عناوین دروس هر رشته و اهداف و سرفصل‌های دروس، کمیته‌ای با 7 عضو تحت عنوان «کمیته برنامه‌های درسی شاخه کاردانش» طی ابلاغیه 2555/120 در تاریخ 16/6/1381 تشکیل گردید. ترکیب اعضای کمیته مذکور به این شرح است: دبیرکل شورای ‌عالی یا معاون وی، مدیرکل دفتر آموزش و پرورش کاردانش، مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی و تالیف آموزش‌های فنی‌وحرفه ای وکاردانش، نماینده دستگاه ذی‌ربط، یک‌نفر صاحب‌نظر در رشته مربوط، دبیر کمیسیون برنامه‌های درسی و تربیتی، یک‌نفر صاحب‌نظر در برنامه‌ریزی درسی به انتخاب رییس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی. این کمیته با حضور 5 نفر از اعضا رسمیت یافته، موضوعات با حداقل 4 رای موافق به تصویب می‌رسد. مصوبات کمیته برنامه‌های درسی شاخه کاردانش با امضای دبیرکل شورای عالی آموزش ‌و پرورش به معاونت آموزش ‌و پرورش نظری و مهارتی، جهت اجرا، ابلاغ می‌شود.

 

معرفی واحدهای اداری

   

ساختار تشكيلاتي دبيرخانه به پيشنهاد دبيركل به تصويب سازمان مديريت و برنامه‌ريزي كشور مي‌رسد و وزارت آموزش و پرورش هم درصورت درخواست دبيرخانه شوراي‌ عالي نسبت به تأمين نيروي انساني مورد نياز به‌صورت انتقال و يا مأموريت اقدام می‌کند.

       مدیریت برنامه‌ریزی

برنامه‌ریزی از اساسی‌ترین وظایف مدیران و کارکنان است که مانند پلی زمان حال را به آینده مرتبط می‌سازد. به عبارت دیگر برنامه‌ریزی میان جایی که هستیم با جایی که می خواهیم به آن برویم، پلی می‌سازد و موجب می‌شود تا آنچه را که در غیر آن حالت شکل نمی‌گیرد، پدید آید. از آنجایی که همه سازمان‌ها به دنبال آن هستند که منابع محدود خود را برای رفع نیازهای متنوع و رو به افزایش خود صرف کنند، پویایی محیط و وجود تلاطم در آن وعدم اطمینان ناشی از تغییرات محیطی برضرورت انکارناپذیر برنامه‌ریزی می‌افزاید. با توجه به این مهم تهیه و تدوین خط‌مشی‌ها، سیاست‌ها و راهبردهای برنامه‌ریزی براساس اسناد تحولی، بررسی و پیشنهاد راهکار جهت نهادینه ‌کردن برنامه‌محوری، برنامه‌ریزی جهت توسعه آموزش کارکنان با تأکید بر آموزش‌های کاربردی وتدوین برنامه‌های راهبردی و سالانه دبیرخانه شورا و استقرار بودجه‌ریزی عملیاتی با جلب مشارکت واحدهای ذی‌ربط، از مهم‌ترین وظایف این مدیریت است.

      مدیریت پژوهش‌های راهبردی

با عنایت به این‌که یکی از وظایف دبیرخانه شورای عالی آموزش و پرورش پشتیبانی علمی پژوهشی متناسب با وظایف و مسئولیت شوراست، این مدیریت ماموریت دارد با تولید دانش کاربردی، انجام فعالیت­های تحقیقاتی و مطالعاتی و برگزاری نشست‌های خبرگانی و علمی به نیازهای علمی و پژوهشی شورای عالی آموزش و پرورش، کمیسیون­های وابسته و واحدهای مربوط پاسخ دهد و زمینه را برای توسعه، تحول و ارتقای پیوسته سطح کیفی مصوبات فراهم نماید. نیازسنجی و تصویب اولویت های پژوهشی و بررسی پیشنهاده‌های پژوهشی و نظارت وکنترل بر اجرای پروژه‌های پژوهشی از وظایف کمیته علمی پژوهشی شورای عالی آموزش و پرورش است که اعضای آن عبارت‌اند از: دبیرکل (رئیس کمیته)، معاون برنامه‌ریزی، نظارت و ارزشیابی دبیرکل (دبیرکمیته)، و پنج عضو هیئت علمی.

       مدیریت نظارت و ارزشیابی

وظیفه این مدیریت نظارت بر حسن اجرای مصوبات و توسعه ارتباطات با مجریان است. منظور از نظارت بر حسن اجراي مصوبات، رصد و مراقبت مستمر از فرايند اجراي مصوبات شورای عالی آموزش و پرورش از طريق تعامل و دريافت اطلاعات، مقايسه آن با وضع مطلوب و ارايه بازخورد به مراجع ذي‌ربط برای كمك به تحقق اهداف مورد انتظار مصوبه است. تاکید بر اجرای نظارت کلان و فرابخشی، پرهیزاز اقدام موازی با فعالیت بخش‌های نظارتی حوزه ستادی، هماهنگی و بهره‌گیری از ظرفیت‌های درون و برون‌سازمانی، تقويت روحيه خودكنترلي و خودارزيابي و استفاده از فناوری‌های نوین از مهم‌ترین سیاست‌های این مدیریت است.

        کمیته هماهنگی و پایش برنامه‌های اجرایی سند تحول بنیادین

با توجه به مفاد فصل هشتم سند تحول بنیادین آموزش ‌و ‌پرورش و به‌ منظور برنامه‌ریزی، سیاست‌گذاری، هماهنگی، انسجام برنامه‌ها و نظارت بر حسن اجرای برنامه‌های تحولی، کمیته هماهنگی و پایش برنامه‌های اجرایی سند تحول بنیادین از سال 1391 در دبیرخانه شوراي ‌عالي آموزش‌ و ‌پرورش تشکیل شد. بررسی برنامه‌های زیرنظام‌های اصلی سند تحول بنیادین، پیشنهاد اصلاح قوانین و مقررات متناسب با سند تحول بنیادین، بررسی خط‌مشی‌ها و سیاست‌های اجرایی برای تحقق سند تحول بنیادین، بررسی برنامه‌های عملیاتی و اجرایی سند تحول بنیادین، برنامه‌ریزی برای تربیت، به‌کارگیری و سازمان‌دهی منابع انسانی واجد شرایط برای تحقق سند، ارائه خدمات مشاوره‌ای به وزارت آموزش‌ و‌ پرورش، ارائه گزارش پیشرفت اجرای سند تحول به شورای‌ عالی انقلاب فرهنگی، طراحی سازوکارهای نظارت و ارزیابی اجرای سند تحول بنیادین آموزش ‌و ‌پرورش، ازجمله  وظایف این کمیته است. اعضای این کمیته عبارت‌اند از: دبیرکل و معاونان وی، ‌معاونان و مشاوران وزیر، رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، رئيس سازمان مدارس و مراکز غيردولتي و توسعه مشاركت‌هاي مردمي، رئیس‌ مرکز سنجش ‌و پایش کیفیت آموزشی، مولفین سند تحول بنیادین، رئیس‌‌ دانشگاه ‌فرهنگيان، ‌رئیس ‌‌دانشگاه‌ شهیدرجایی، رئیس پژوهشگاه ‌مطالعات ‌آموزش ‌و پرورش، و رئیس مرکز برنامه‌ریزی ‌و فناوری اطلاعات.

      مدیریت روابط‌عمومی و امور بین‌الملل

روابط‌عمومی شورای عالی آموزش و پرورش براساس ماده یک قانون تشکیل شورا و آيين‌نامه داخلي آن راه‌اندازی شده و هدف از آن اشاعه مصوبات شورای عالی و توسعه ارتباط با مجریان و مردم است. امروزه نياز به همبستگي و همدلي و همدردي ميان مردم و مسئولان به‌شدت احساس مي‌شود و بيشترين پاداشي كه اساس نياز به همبستگي پديد مي‌آورد، همراهي و مشاركت مردم با سازمان‌هاست. مديريت روابط‌عمومي به سبب خصيصه و ماهيت استثنايي آن، يك مديريت باز، پويا و پرتكاپو است و عملكرد آن برخلاف ساير انواع مديريت‌ها، پيوسته در معرض ديد و داوري مخاطبانش قرار دارد. توسعه ارتباطات درون و برون‌سازمانی (روابط‌عمومی الکترونیکی)، پشتیبانی و به‌روزآوری محتوایی و فنی سایت شورای عالی، افکارسنجی و تحليل فضاي رسانه‌اي آموزش و پرورش، توسعه و تقویت ارتباطات بین‌المللی و پاسخ‌گویی به مخاطبان ازجمله مهم‌ترین وظایف روابط‌عمومی شورای عالی است.

       مدیریت مالی و ذی‌حسابی

مدیریت مالی و ذی‌حسابی با هدف پشتیبانی مالی از طرح‌ها و برنامه‌های دبیرخانه شوراي ‌عالي ایجاد شده است و پیش‌بینی بودجه براساس هزینه‌یابی واقعی و بودجه‌ریزی عملکردی، تهیه و تنظیم موافقت‌نامه بودجه، پیگیری تخصیص بودجه و درخواست وجه، تنظیم اسناد هزینه‌ای پرسنلی و غیرپرسنلی، اسناد تملک دارایی‌های سرمایه‌ای، رسیدگی و پرداخت و بایگانی اسناد، پیگیری کسورات بیمه، بازنشستگی، مالیات و بانک‌ها و صندوق‌ها، تنظیم قراردادها، رسیدگی، پرداخت و تسویه حساب نهایی، تهیه و گزارش عملکردها و صورت‌حساب‌های مالی و ارسال به مراجع ذی‌ربط، بررسی، تنظیم، نگهداری و بستن حساب‌ها، ثبت و نگهداری دفاتر اموال و انبار، ثبت و نگهداری و پیگیری امورصندوق قرض‌الحسنه و وام کارکنان، از مهم‌ترین وظایف این مدیریت است.

       مدیریت پشتیبانی و اموراداری

مدیریت پشتیبانی و  اموراجرایی دبیرخانه شوراي ‌عالي آموزش ­و پرورش مجموعه‌ای از خدمات را برنامه‌ریزی، هماهنگی و هدایت می‌کند تا دبیرخانه شورای عالی بتواند در جهت دست‌یابی به اهداف و وظایف قانونی خود فعالیت نماید. طراحی و به‌کارگیری روش‌های موثر ارزشیابی از عملکرد کارکنان دبیرخانه شورای عالی، طراحی الگوی مناسب برای انتخاب کارکنان نمونه براساس مقررات و ضوابط مربوط، اخذ مجوز استخدام از مراجع ذی‌ربط، ایجاد بستر مناسب و فضایی مطلوب، توجه به آراستگی، پاکیزگی، بهداشت و ايمنی محیط کار، تامین و نگهداری نیروی انسانی مورد نیاز دبیرخانه، اجرای سياست‌های دبیرخانه شورای عالی در زمينه امور اداری و عمومي، ازجمله  وظایف این مدیریت است.

       مدیریت امور حقوقی و  تنظیم آرا

این مدیریت وظیفه دارد مصوبات شوراي ‌عالي و قوانین و مقررات مربوط به آموزش و پرورش را آسیب‌شناسی و تجزیه و تحلیل حقوقی نموده، برای ایجاد هماهنگی و انسجام درونی و بیرونی مصوبات شورای عالی، سازوکارهای لازم را پیشنهاد نماید. تدوین لوایح برای دفاع از مصوبات شوراي ‌عالي در مراجع قضایی و برنامه‌ریزی برای تقویت تعامل حقوقی با نهادهای مرتبط با شورای عالی، مطالعه و بررسی سیر تکوین ضوابط و مقررات شورای عالی در ادوار مختلف، تهیه آرشیو از قوانین و مقررات مرتبط با نظام آموزش و پرورش، تعیین الگوی مناسب برای بررسی طرح‌ها و لوایح قانونی مربوط به آموزش و پرورش قبل از طرح در مجلس، بررسی انطباق بخشنامه‌های وزارت آموزش و پرورش با مصوبات شوراي ‌عالي، اتخاذ تدابیری برای حمایت قضایی از اعضای شورای‌ عالی، کمیسیون‌ها و کارکنان سازمان اداری شورای عالی، ازجمله مهم‌ترین وظایف این مدیریت است.

       مرکز اسناد و کتابخانه

مرکز اسناد و کتابخانه دبیرخانه شورای عالی در سال 1387 راه‌اندازی شد. در اين واحد مجموعه مصوبات و صورت مذاكرات شوراي عالي معارف، شوراي عالي فرهنگ و شوراي عالي آموزش و پرورش به منظور ارائه خدمات به فرهنگیان، کارشناسان، دانشجویان و پژوهشگران نگهداري مي‌شود. قریب 700 پژوهش و مجموعه‌های اسنادی نظیر اساسنامه‌ها، آیین‌نامه‌ها و مقررات آموزشی و پرورشی و بیش از 70 پروژه پژوهشی مربوط به سند تحول بنیادین آموزش و پرورش در این مرکز نگهداری می شود. بخش دیگری از این اسناد مربوط به کمیسیون‌های شوراي ‌عالي آموزش و پرورش یعنی کمیسیون معین، کمیسیون اساسنامه‌ها و مقررات تحصیلی، کمیسیون خاص، کمیسیون‌ برنامه‌های درسی، کمیسیون منابع انسانی و کمیته نظارت و ارشیابی، صورت مذاکرات جلسات شوراي تغییر بنیادی نظام آموزش و پرورش، آیین‌نامه‌ها، بخشنامه‌ها و سایر طرح‌های تحقیقاتی و اجرا شده است که در این مرکز نگهداری می‌شود و می‌تواند مورد بهره‌برداری پژوهشگران و علاقه‌مندان قرار گیرد.

        واحد فناوری اطلاعات و ارتباطات

مدیریت و راهبری توسعه و گسترش کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات، بررسی و پیش‌بینی روش‌ها و استانداردهای مهندسی نرم افزار، سخت افزار و شبکه به صورت هماهنگ و یکپارچه، نظارت بر تهیه شرح خدمات، استانداردها و طرح‌های کنترل کیفیت و مدیریت اجرای پروژه‌های فناوری اطلاعات، ارائه الگوهای طراحی و تدوین راهبردهای توسعه فناوری اطلاعات و طرح‌های جامع انفورماتیک و معماری اطلاعات در نظام آموزش و پرورش، ارزیابی کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات در دبیرخانه شورای‌ عالی آموزش ‌و پرورش با تأکید بر مأموریت‌های محوله و پشتیبانی کلیه امور مربوط به سامانه‌ها و سایت شورای عالی آموزش و پرورش، از مهم‌ترین وظایف این واحد است.

فصل دوم

مهم‌ترین فعالیت‌ها و دستاوردها

پژوهش یکی از مهم‌ترین روش های کسب شناخت، آگاهی و توسعه تفکر به شمار می­رود و نقش بسیار مهمی در توسعه کشورها، جوامع، سازمان­ها، نهادها و نظام‌ها دارد. نظام آموزش و پرورش به‌ عنوان یکی از مهم‌ترین نهادهای اجتماعی از این قاعده مستثنی نبوده، ربط وثیقی با پژوهش دارد. بر همین ‌اساس شورای عالی آموزش و پرورش نیز با انجام پژوهش­ها و انتشار تالیفات متعدد، گام موثری در این راه برداشته است.

       تالیفات و انتشارات

تالیفات مجموعه‌ای از محصولات یک فکر، یک اندیشه، یک ذوق، یک هنر و همچنین مجموعه‌ای از یافته‌هاست که باید مغتنم شمرده شود. در این خصوص شورای عالی آموزش و پرورش در راستای ارتقای کیفیت مصوبات و ارج نهادن و استفاده بهینه از یافته‌های علمی و پژوهشی محققان و پژوهشگران به انتشار پژوهش‌های مطالعاتی خود پرداخته است که در فهرست زیر به مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌شود:

1. سير تحول برنامه‌هاي درس ابتدايي و راهنمايي در ايران ( 1301 تا 1384)، جميله‌السادات حسيني روح الاميني، نورالثقلين، 1384
2. سير تحول برنامه‌هاي درسي دوره ابتدايي و راهنمايي تحصيلي در ايران (از 1301 الي 1384)، جميله‌السادات حسيني روح‌الاميني، دبيرخانه شوراي عالي، 1384
3. توسعه صلاحيت‌هاي كليدي در آموزش و پرورش: درس‌هايي چند از تجارب بين‌المللي و ملي، فريده مشايخ و محمدجعفر جوادي (مترجمان)، دبيرخانه شوراي عالي آموزش و پرورش، بهار 1385
4. فهرست مصوبات شوراي عالي آموزش و پرورش، جواد شركايي اردكاني، دبيرخانه شوراي عالي آموزش و پرورش،‌ اسفند 1386
5. نظام معلمی، سال 1387
6. خلاصه گزارش تحقيقات دبيرخانه شوراي ‌عالي آموزش و پرورش، علي رستمي و همكاران، نورالثقلين، 1388
7. تربيت‌معلم به روایت اسناد شوراي ‌عالي‌آموزش و پرورش، 1388
8. تاريخ تطور و تحول شوراي ‌عالي آموزش و پرورش (1275 تا 1388)، مصطفي كهنداني، نورالثقلين، 1388
9. دانشگاه‌ها و مراكز آموزش عالي در آينه اسناد شوراي عالي آموزش و پرورش، جواد شركايي اردكاني، دبيرخانه شوراي عالي آموزش و پرورش،‌ 1388
10. سندكاوي و سامان‌دهي موضوعي صورت مذاكرات شوراي عالي آموزش و پرورش از سال 1301 تا 1357، سال 1389
11.  مباني تحول بنيادين نظام آموزش و پرورش مبتني بر ديدگاه امام‌خميني (ره)، مقام معظم رهبري و صاحب‌نظران تعليم و تربيت، حسين خنيفر و همكاران، نورالثقلين، 1389
12.  مباني نظري تحول بنيادين در نظام تعليم و تربيت رسمي عمومي جمهوري اسلامي ايران، با همكاري شوراي عالي انقلاب فرهنگي، 1390
13. سند تحول بنيادين آموزش و پرورش، 1390
14. تحليل اجمالي مصوبات شوراي‌ عالي آموزش و پرورش در راستاي تحول بنيادين از تاريخ 23/9/88 الي 31/3/91، مدرسه، 1390
15. حيات طيبه، هدف غايي تعليم و تربيت اسلامي، حسن علي‎اكبري، نسل كوثر، 1390
16. مجموعه مصوبات شوراي ‌عالي‌آموزش و پرورش، ويژه مدارس، مدرسه، 1392
17. مطالعات نظري ساختار نظام آموزش و پرورش، آمنه احمدي و همكاران، اسپيد قلم، 1392
18.  سياست‌گذاري آموزشي (فرايند، مباحث و تاثيرات)، لس بل و هوارد استونسون، ترجمه محمد ابوالقاسمي و كورش فتحي واجارگاه، نورالثقلين، 1392
19. مطالعات نظري ساختار نظام آموزش و پرورش، آمنه احمدي، دبيرخانه شوراي عالي آموزش و پرورش، 1392
20. روش‌شناسي و فرايند تدوين سند ملي آموزش و پرورش، عبدالحسين نفيسي و همكاران، با همكاري دانشگاه تربيت‌معلم، 1393
21.  قانون تشكيل شوراي ‌عالي‌ آموزش و پرورش، به‌انضمام آيين‌نامه داخلي و آيين‌نامه كميسيون‌هاي شورا، ارديبهشت 1393
22. واژه نامه تخصصي (ترمينولوژي) آموزش و پرورش، احمد عابديني، سادس، 1393
23. بنيان‌هاي ديني و فلسفي نظام تعليم و تربيت اسلامي، رويكرد توصيفي تحليلي (مجموعه مقالات)، عباسعلي شاملي و شهناز يوسفي، سادس، 1394
24. سلسله مقالات تحول بنيادين آموزش و پرورش، الگوي نظري زيرنظام برنامه درسي و آموزش، دكتر محمود مهرمحمدي و همكاران، سادس، 1394
25. طرح جامع منابع انساني آموزش و پرورش، كميسيون برنامه‌هاي توسعه و منابع انساني شوراي عالي آموزش و پرورش، مدير طرح: احمد عابديني، مهر 1394
26. مجموعه مصوبات شوراي ‌عالي‌آموزش و پرورش، مدرسه، 1396
27. نظام سنجش صلاحیت و رتبه‌بندی معلمان، سال 1396
28. برنامه زیرنظام برنامه درسی، سال 1396
29. برنامه زیر نظام تربيت‌معلم و تأمین منابع انسانی، سال 1397
30. برنامه زیرنظام تأمین و تخصيص منابع مالی، سال 1397
31. برنامه زیرنظام راهبری و مدیریت، سال 1397
32. برنامه زیرنظام پژوهش و ارزشیابی، سال 1397
33. برنامه زیرنظام تأمين فضا، تجهیزات و فناوری، سال 1397
34. مفهوم موقعیت در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، سال 1397

       پژوهش‌های انجام شده

در راستای پشتیبانی علمی و پژوهشی از مصوبات و برنامه‌های شورای عالی آموزش و پرورش، گسترش فرهنگ پژوهش و تقویت فرایند تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری، پژوهش‌های متعددی به سفارش این شورا توسط صاحب‌نظران حوزه تعلیم و تربیت انجام پذیرفته است که اهم آن به شرح زیر است:

1. مطالعه و بررسي اسناد و مصوبات شوراي عالي، سال 1384
2. بررسي وتحليل راهبردهاي تحول بنيادين نظام آموزش و پرورش مبتني بر ديدگاه مقام معظم رهبري، حضرت آيت‌الله خامنه‌اي، حضرت امام‌خميني (ره) و صاحب‌نظران تعليم و تربيت، سال 1386
3. بررسي روش‌هاي توسعه اختيارات مديريت واحدهاي آموزشي، سال 1386
4. بررسي و تحليل ويژگي‌ها و طراحي نظام جامع مشاركت در آموزش و پرورش، سال 1386
5. فراتحليل پژوهش‌هاي موجود درزمينه آسيب‌شناسي نظام برنامه‌ريزي درسي درآموزش و پرورش ايران، سال 1387
6. ارزشيابي وضعيت دروس انتخابي دوره متوسطه، سال 1387
7. بررسي جداول ساعات درسي دوره‌هاي تحصيلي و نحوه اجراي آن، سال 1387
8. بررسي ويژگي‌هاي مدرسه مطلوب در نظام آموزش و پرورش جمهوري اسلامي ايران، سال 1387
9. ارزشيابي آموزشگاه‌هاي علمي آزاد، سال 1387
10. مطالعات مؤلفه‌های اصلی آموزش و پرورش برای تدوین سند ملی، سال 1387
11. تلفیق مطالعات و بررسی‌های کمیته‌های شش‌گانه مؤلفه‌های سند ملی، سال 1387
12. بررسی اهداف و خط‌مشی‌های آموزشی تربیتی، سال 1387
13. بررسی و ویرایش متون، فلسفه، رهنامه و سند ملی آموزش و پرورش، سال 1387
14. طراحی مدل ردیابی مبانی نظری وفلسفی در تدوین برنامه‌های آموزش و پرورش، سال 1387
15. بررسي تاثير پيش دبستاني در بهبود دوره ابتدايي و شناسايي موانع فراروي توسعه آن، سال 1388
16. بررسي و طراحي نظام مديريت و رهبري آموزش و پرورش مبتني بر نظريه اسلامي تعليم و تربيت، سال 1388
17. طراحي مدل اجرايي تحول بنيادين نظام آموزش و پرورش، سال 1388
18. بررسی و تدوین و ترسیم راهبردهای تحول بنیادین نظام آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران، سال 1388
19. بررسی و شناسایی مصوبات، منسوخ، اجرا نشده، ناقص اجرا شده، در تعارض، سال 1388
20. مطالعه تطبیقی بررسی موضوع مشاوره و راهنمایی تربیتی تحصیلی ایران و ژاپن، سال 1388
21. بازنگری مصوبات شورای عالی آموزش و پرورش به منظور ارتقای کیفیت آموزش و پرورش (با 4 رویکرد)، سال 1389
22. آسيب‌شناسي آموزش علوم انساني در نظام آموزشي و پرورشي موجود، سال1390
23. بازپردازي آيين‌نامه‌هاي آموزشي و اجرايي دوره متوسطه و پيش‌دانشگاهي و بازپروري مؤلفه‌هاي مديريت آموزشي، سال 1390
24. بررسي و شناسايي مشكلات كتاب‌هاي درسي دوره ابتدايي و راهنمايي از ديد معلمان، سال 1391.
25. آسیب‌شناسی و بازنگری آرای کمیسیون معین به منظور تدوین ضوابط واگذاری و ایجاد وحدت رویه، سال 1391
26. بررسي زمينه‌هاي نقش‌آفريني شوراي عالي آموزش و پرورش درتحول بنيادي نظام آموزش و پرورش، سال 1393
27. بررسی و تبیین مفهوم زمینه‌سازی در اسناد تحولی، سال 1396
28. بررسی  و ارائه راهکارهای تقویت انسجام اجتماعی و وحدت ملی و احیای هویت افتخارآمیز اسلامی ایرانی در دانش‌آموزان، سال 1397
29. بررسی و تبیین مفهوم موقعیت در اسناد تحولی آموزش و پرورش، سال 1397
30. بررسی و تبیین مفهوم رویکرد فرهنگی و تربیتی، سال1397

       برخی از مهم‌ترین مصوبات

شوراي ‌عالي آموزش ‌و ‌پرورش به‌ عنوان  مرجع سياست‌گذار در حوزه آموزش عمومي و متوسطه کشور وظيفه دارد با تعيين خط‌مشي‌هاي آموزشي، تصويب‌ برنامه‌هاي درسي و تربيتي، تصويب مقررات آموزشي، انضباطي، اجرایی مدارس و... بسترهاي قانوني براي اجراي سياست‌ها و در نهايت دستيابي به اهداف نظام آموزش‌ و‌ پرورش را فراهم آورد. بي‌ترديد عرضه خدمات آموزشي و تربيتي به دانش آموزان نيازمند تصويب مقرراتی است تا مجريان و دست‌اندركاران نظام تعليم و تربيت بتوانند در چارچوب قوانين و مقررات به ايفاي مسئوليت خود بپردازند. این قوانين و مقررات پس از بررسي‌هاي كارشناسی در قالب اساسنامه، آیین‌نامه و... به تصويب می‌رسد و پس از تایید رئیس شورا، لازم‌الاجراست. در اینجا به برخی از مهم‌ترین مصوبات به طور اجمالی اشاره می‌گردد.

        اساسنامه‌ها

1. اساسنامه مراکز تربیت‌معلم، مصوبه 311، سال 1362
2. اساسنامه دانش‌سراهای تربیت‌معلم، مصوبه 333، سال 1362
3. اساسنامه کانون‌های فرهنگی و تربیتی دانش آموزان، مصوبه 503، سال 1368
4. اساسنامه مدارس ایثارگران، مصوبه 514، سال 1369
5. اساسنامه دارالقرآن (خانه قرآن)، مصوبه 213، سال 1378
6. اساسنامه دوره پیش‌دبستانی، مصوبه 699، سال 1382
7. اساسنامه مدارس ورزش، مصوبه 724، سال 1384
8. اساسنامه مدارس بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران، مصوبه 772، سال1387
9. اساسنامه مدارس شبانه‌روزی، مصوبه 634، سال 1387
10. اساسنامه مدارس نمونه‌دولتی، مصوبه 847،  سال 1390
11. اساسنامه مدارس عشایری، مصوبه 908، سال 1393
12. اساسنامه پژوهش‌سراهای دانش‌آموزی، مصوبه 901، سال 1393

       آیین‌نامه‌ها

1. آیین‌نامه کانون زبان ایران، مصوبه (کمیسیون معین) 11، سال 1368
2. آیین‌نامه فعالیت‌های تابستانی دانش‌آموزان، مصوبه (کمیسیون معین) 160، سال 1377
3. آیین‌نامه آموزشی دوره متوسطه آموزش از راه دور، مصوبه 780، سال1378
4. آیین‌نامه اجرایی مدارس، مصوبه 859، سال 1379
5. آیین‌نامه تشکیل مجلس دانش‌آموزی، مصوبه 672، سال 1380
6. آیین‌نامه آموزشی دوره متوسطه سالی واحدی و نیم‌سالی واحدی، مصوبه 753، سال 1380
7. آیین‌نامه آموزش و پرورش تلفیقی فراگیر دانش‌آموزان با نیازهای ویژه، مصوبه 734، سال 1385
8. آیین‌نامه توسعه مشارکت‌های مردمی به شیوه مدیریت هیئت‌امنایی در مدارس، مصوبه 788، سال 1388
9. آیین‌نامه ارزشیابی پیشرفت تحصیلی تربیتی دوره ابتدایی (کیفی توصیفی)، مصوبه 793، سال 1388
10. آیین‌نامه مجتمع‌های آموزشی و پرورشی، مصوبه 841، سال1390
11. آیین‌نامه آموزشی دوره پیش‌دانشگاهی، مصوبه 864،  سال 1390
12. آیین‌نامه نحوه راه‌اندازی مدارس قرآنی، مصوبه 861، سال1391
13. آیین‌نامه كلاس‌هاي چندپايه، مصوبه 895، سال 1393
14. آیین‌نامه گروه‌هاي آموزشي و تربيتي، مصوبه 914، سال 1394
15. آیین‌نامه سامان‌دهي وظايف كميسيون‌هاي خاص، مصوبه 644، سال1394
16. آیین‌نامه هدایت تحصیلی دانش‌آموزان، مصوبه 927، سال 1394

       سایر مصوبات

1. شرایط احراز مدیریت مدارس، مصوبه 673،  سال 1381
2. نحوه تاسیس دبیرستان‌های علوم و معارف اسلامی، مصوبه 677، سال1381
3. آموزش زبان‌های خارجی آلمانی، فرانسوی، ایتالیایی، اسپانیولی و روسی، مصوبه 678، سال 1381
4. توسعه آموزش و پرورش در عصر ارتباطات و اطلاعات، مصوبه 710، سال 1383
5. اصول حاکم بر ارزشیابی پیشرفت تحصیلی، مصوبه 713، سال 1383
6. شاخص‌های ارزشیابی نظام آموزش و پرورش، مصوبه 720، سال1386
7. سند توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در آموزش و پرورش، مصوبه 747،  سال1386
8. طراحی نظام معلمی جمهوری اسلامی ایران، مصوبه 764، سال 1387
9. اهداف و خط‌مشی‌های وزارت آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران در مبادلات منطقه‌ای و بین‌المللی، مصوبه 765، سال 1387
10. سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، مصوبه 826، سال1389
11. سامان‌دهی زمان آموزش، مصوبه 834، سال 1389
12. ساختار آموزشی مرحله اول آموزش بزرگسالان (نهضت سواد آموزی)، مصوبه 833، سال 1389
13. برنامه درسی ملی جمهوری اسلامی ایران، مصوبه 872،  سال 1391
14. طرح جامع تقویت و تعمیق فرهنگ اقامه نماز در مراکز آموزشی و تربیتی، مصوبه 879، سال 1391
15. کلیات نظام تربیت استعدادهای برتر در آموزش و پرورش، مصوبه 904، سال1393
16. سوگندنامه معلمی، مصوبه 929، سال 1395
17. برنامه زیرنظام راهبری و مدیریت تربیتی، مصوبه 948، سال 1396
18. برنامه زیرنظام پژوهش و ارزشیابی، مصوبه 947، سال 1396
19. برنامه زیرنظام تأمين فضا، تجهیزات و فناوری، مصوبه 933، سال 1395
20. اهداف دوره‌های تحصیلی، مصوبه 952، سال 1397
21. برنامه زیرنظام تأمین و تخصيص منابع مالی، مصوبه 948، سال 1397
22. برنامه زیرنظام تربيت‌معلم و تأمین منابع انسانی، مصوبه 965، سال 1398

     تاملی در برخی از مصوبات تحول‌آفرین

در دنياي متحول كنوني که بسياري از مفاهيم نظري، بنيان‎هاي فكري، رويكردها، كاركردها و روش‌هاي حاكم بر حوزه تعليم و تربيت، دستخوش تحول شده است؛ قوانين و مقررات نيز بايد همپاي ساير عوامل با درك «شرايط و نيازهاي زمان» و التزام به «اصول و مباني تربيتي» و « تحولات محیطی» روزآمد شوند و امكان تحقق اهداف آموزشي و تربيتي را براي امروز و فرداي جامعه اسلامي فراهم آورند. در این راستا شورای عالی آموزش و پرورش در سایه تعامل سازنده با سایر دستگاه‌ها، موفق به تصویب مصوبات مطلوب و تحول‌آفرین درآموزش و پرورش شده است که اجرایی شدن آن‌ها، بهترین پاداش برای این شوراست. این بخش تاملی در برخی از این مصوبات تحول‌آفرین دارد.

       سند تحول بنیادین آموزش و پرورش

آموزش و پرورش به‌ عنوان نهاد فرهنگي‌اجتماعي، نقش اساسي و بي‌بديل در تربيت نيروي انساني و توليد سرمايه اجتماعي و فرهنگي و در فرايند رشد و تعالي كشور ايفا مي‌كند، به‌گونه‌اي كه آينده كشور در آينه آموزش و پرورش امروز قابل مشاهده است. موفقيت و اثربخشي فزون‌تر اين نهاد گسترده و سرنوشت‌ساز درگرو عوامل و عناصر متعددي است كه ازجمله مي‌توان به عامل مهم و اثرگذار تدوين و اجراي برنامه‌هاي راهبردي و درازمدت اشاره كرد. در كشور ما به دلايل گوناگون، تدوين برنامه راهبردي و درازمدت براي تحول بنيادين در آموزش و پرورش به يك ضرورت اجتناب‌ناپذير تبديل شده است. برخي از ادله ضرورت تدوين اين برنامه عبارت است از:

1. مبتنی نبودن آموزش و پرورش موجود بر فلسفه تعليم و تربيت اسلامي
2. نبود تربيت همه‌جانبه و متوازن شايستگي‌هاي انساني
3. كندي در همپايي به تحولات محيطي
4. كاستي در پاسخ‌گويي به نيازهاي جامعه
5. ناكارآمدي در تحقق رسالت فرهنگي و اجتماعي ملي و جهاني

خوشبختانه اين ضرورت از آغازين روزهاي پيروزي انقلاب اسلامي احساس شده و طي چهاردهه گذشته، تلاش‌هاي متعدد و متنوعي براي تغيير بنيادي و اصلاح نظام آموزشي صورت گرفته است؛ ليكن هیچ‌يك از اين طرح‌ها و برنامه‌ها نتوانستند تحول شايسته و بايسته را به ارمغان آورند. در نيمه‌هاي دهه 1360، اولين گام اساسي براي تغيير نظام تعليم و تربيت كشور برداشته شد و پس از چند سال همفكري و تلاش دلسوزان و صاحب‌نظران آموزش و پرورش، «كليات طرح تغيير بنيادي نظام آموزش و پرورش» تهيه شد و بعد از بررسي‌هاي مختلف درنهايت در تیرماه 1368 به تأييد شوراي عالي انقلاب فرهنگي رسید. در اوایل دهه هفتاد نيز وزارت آموزش و پرورش، اصلاحاتي را در دوره متوسطه آغاز و اجرا كرد كه هدف آن انطباق بيشتر آموزش‌هاي اين دوره تحصيلي با مقتضيات و نيازهاي جامعه بود؛ اما با اين حال انديشه تدوين برنامه درازمدت براي انجام اصلاحات اثربخش در بين مديران ارشد و كارشناسان آموزش و پرورش همچنان باقي بود. در اوايل دهه هشتاد پس از طرح موضوع در شوراي عالي آموزش و پرورش و تصويب ضرورت مطالعه و تدوين‌ آن، موضوع در هيئت وزيران مطرح شد. هيئت وزيران وقت در تاريخ 27/3/1382 سازمان مديريت و برنامه‌ريزي را موظف كرد تا با همكاري وزارت آموزش و پرورش، سند ملي آموزش و پرورش را تهيه كند. تدوین این سند درجلسه 22/7/ 1383 هيئت وزيران به پيشنهاد آموزش و پرورش و سازمان مديريت و برنامه‌ريزي كشور به وزارت آموزش و پرورش واگذار شد تا با هماهنگي آن سازمان و زير نظر شوراي عالي آموزش و پرورش، اين كار مهم و تحول‌آفرين انجام شود.

اين اقدامات با تدوين سند چشم انداز بيست‌ساله جمهوري اسلامي ايران در افق سال 1404 مقارن شد و تمام دستگاه‌ها موظف شدند اهداف و برنامه‌‌هاي خود را برمبناي مفاد آن، بازخواني و بازتوليد نمايند. به اين دليل سند ملي آموزش و پرورش در چارچوب سند چشم‌انداز براي دستيابي به تحول بنيادين در آموزش و پرورش تدوین شد. مراد از «تحول بنيادين در آموزش و پرورش» فراهم آوردن زمينه «تغییری عميق و ريشه‌اي، همه‌جانبه، نظام‌مند و سيستمي، آينده‌نگر، مبتني بر آموزه‌هاي وحياني و معارف اسلامي و متناسب با فرهنگ اسلامي ايراني» بود. اين نگاه و باور، الزاماتي را براي دست‌اندركاران و مجريان به وجود آورد كه به ‌اختصار به برخي از آن‌ها اشاره مي‌شود:

1. پاي‌بندي كامل به معارف انسان‌ساز اسلام و مكتب تشيع
2. التزام به آرمان‌هاي انقلاب اسلامي، ديدگاه‌هاي حضرت امام‌خميني (ره) و مقام معظم رهبري
3. هماهنگي و همسويي با اسناد بالادستي ازجمله  قانون اساسي و سند چشم‌انداز بيست‌ساله كشور
4. رعايت اصول و معيارهاي علمي و تدوين مدل مفهومي بومي
5. پژوهش‌محوري و انجام مطالعات بنيادي و استفاده از آخرين يافته علمي پژوهشي
6. آينده‌نگري و بهره‌مندي از يافته‌هاي دانش آينده‌پژوهي
7. استفاده حداكثري از مشاركت معلمان، مديران و صاحب‌نظران حوزه و دانشگاه
8. واقعيت‌گرايي و توجه به اقتضائات و شرايط بومي و منطقه‌اي و نيز الزام‌هاي مديريتي و اجرايي
9. بهره‌گيري آگاهانه از تجارب بشري با توجه به فرهنگ خودي و الزامات فلسفه تعليم و تربيت اسلامي
10.  رعايت تقسيم كار ملي و توجه به فرصت‌ها وتهديدهاي بيروني
11.  مهندسي هم‌زمان و كوتاه كردن زمان توليد و تدوين سند
12.  بسط انديشه تحول‌خواهي و توليد سند در باور و ذهن مخاطبان و مجريان

پس از انتخاب مدير طرح، مجري طرح، مشاور و ناظر طرح، اعضاي شوراي راهبردي تدوين سند ملي، تصويب تعريف «سند ملي» در شوراي راهبري و تدوين الگوي مفهومي سند ملي و نيز تنظيم ساختار اجرايي و مدل‌ها و الگوهاي مديريتي موردنياز، مجريان، پژوهشگران و ساير دست‌اندركاران، انتخاب و منصوب شدند و كار تدوين سند ملي آموزش و پرورش آغاز شد. بي‌شك كارهاي بزرگ و اثربخش، با مشكلات و چالش‌هاي بزرگی روبه‌رو می‌شوند که فرايند تدوين سند ملي آموزش و پرورش نيز از اين قاعده مستثنا نبود. برخي از اين تنگناها و مشكلات به شرح زیر است:

1. ناكافي بودن دانش فني و تجربه تخصصي براي تدوين اسناد راهبردي و استراتژيك در كشور و كمبود نيروي متخصص و مجرب براي تدوين چنين اسنادي در حوزه‌هاي مختلف، به‌ويژه علوم انساني و بالاخص علوم تربيتي
2. نوظهور بودن دانش«آينده‌پژوهي» و «آينده‌نگري» در كشور و عدم تربيت نيروهاي واجد شرايط در مراكز دانشگاهي و علمي‌پژوهشي متناسب با فرهنگ بومي و اقتضائات حال و آينده كشور
3. پيچيدگي علوم انساني و تربيتي و ناكافي بودن تحقيقات بنيادي و نظريه‌هاي تربيتي و نيز ضعف دانش فني براي نظريه‌پردازي در اين حوزه و نيز تفاوت معنادار ديدگاه صاحب‌نظران در اين حوزه، به‌ويژه از منظر معارف اسلامي و ابتناء بر آموزه‌هاي قرآني، به‌ طوري‌كه نظام آموزش و پرورش در قبل و بعد از انقلاب اسلامي فاقد فلسفه مدون و مصوب بوده است.
4. غامض بودن فرايند مطالعات نظري و تدوين الگوهاي كاربردي با توجه به فلسفه تعليم و تربيت اسلامي و اقتضائات فرهنگ اسلامي ايراني
5. كمبود تحقيقات بنيادي و نظري و پژوهش‌هاي علمي معتبر به‌ويژه با رويكرد مطالعات راهبردي و مبتني بر فلسفه تعليم و تربيت اسلامي در حوزه تعليم و تربيت و نظام آموزش و پرورش
6. تغييرات پياپي در مديريت عالي وزارت آموزش و پرورش در دوره زماني تدوين سند ملي
7. آماده نبودن بسترهاي اجرايي و عدم حمايت و پشتيباني مالي و حقوقي و انساني در فرايند كار

بسته سند ملي آموزش و پرورش پس از تدوين جهت تصويب به شوراي عالي آموزش و پرورش، به‌ عنوان مرجع سياست‌گذاري در حوزه آموزش عمومي و متوسطه، تقديم شد. اين بسته تحول‌آفرين پس از تصويب در شوراي عالي آموزش و پرورش به شوراي عالي انقلاب فرهنگي، به‌ عنوان عالی‌ترین مرجع سیاست‌گذاری فرهنگی کشور و مسئول تحول نظام آموزشی، ارسال شد. در آن شورا نیز كميسيون‌هاي تحول و نوسازي نظام آموزشي، حوزوي و تعليم و تربيت به بررسي بسته سند ملي حاوي فلسفه تربيت در جمهوري اسلامي ايران، فلسفه تربيت رسمي و عمومي در جمهوري اسلامي ايران، رهنامه نظام تربيت رسمي و عمومي در جمهوري اسلامي ايران، سند تحول راهبردي نظام تربيت رسمي و عمومي پرداختند. سپس سند تقديم صحن علني شوراي عالي انقلاب فرهنگي گرديد و در نهایت در تاریخ 5/7/90 به تصویب رسید.

       برنامه زیرنظام‌های اصلی سند تحول بنیادین آموزش‌ و پرورش

سند تحول بنیادین آموزش‌ و پرورش در پاسخ به نیازهای زمان و مبتنی بر فلسفه تعلیم ‌و ‌تربیت اسلامی و متناسب با تحولات محیطی برای دستیابی به آموزش ‌و پرورش در تراز جمهوری اسلامی ایران تدوین و تصویب شده ‌‌است. این سند درصدد است با بازخوانی و بازتولید تمام مؤلفه‌ها و عوامل آشکار و پنهان نظام تعلیم ‌و تربیت اعم از مبانی نظری و فلسفی، اهداف، اصول، رویکردها، روش‌ها و...، زمینه تربیت آگاهانه و آزادانه نسلی مومن، خلاق، فعال، بانشاط، شایسته و وفادار به ارزش‌های اسلامی ایرانی را تا رسیدن به مراتبی از حیات طیبه فراهم آورد. تحقق این مهم نیازمند آموزش ‌و پرورش باکیفیت، چابک، کارآمد و اثربخش، مشارکت‌جو و رقابت‌پذیر و برخوردار از فناوری‌های نوین و بهره‌مند از آخرین یافته علمی و پژوهشی است. سند تحول بنیادین منادی چنین نهاد فرهنگی تربیتی و تحقق‌بخش تحولات اساسی، همه­جانبه و آینده­پژوهانه در نظام آموزش و پرورش کشور در افق 1404 است. در سند تحول بنیادین نظام آموزش‌ و پرورش به شش زیر‌نظام تقسیم شده ‌است که عبارت‌اند از:

1. برنامه درسی                 
2. تربیت‌معلم و تأمین منابع انسانی       
3. تأمین و تخصیص منابع مالی
4. راهبری و مدیریت               
5. پژوهش و ارزشیابی                              
6. تامین فضا، تجهیزات و فناوری

براساس مفاد فصل هشتم سند تحول بنیادین مصوب شوراي ‌عالي آموزش ‌و پرورش و شورای ‌عالی انقلاب فرهنگی، برنامه زیر‌نظام‌ها باید توسط وزارت آموزش‌ و پرورش تدوین و به تصویب شورای‌ عالی آموزش‌‌ و پرورش برسد. این کار بزرگ با مشارکت معاونت‌ها و واحدهای ستادی و استانی آموزش ‌و پرورش انجام شد و به تصویب شورا رسید. برنامه زیرنظام‌ها بخش‌های اساسی در پشتیبانی از جریان تعلیم و تربیت برای تحقق اهداف و وظایف نظام آموزش‌ و پرورش است و اجرای دقیق و عملکرد مناسب آن، تمام مؤلفه‌های نظام تعلیم و تربیت را تحت‌تأثیر خود قرار می‌دهد. به بیان دیگر، اجرای سند تحول بنیادین در گرو اجرای دقیق و کامل برنامه زیرنظام‌های سند است. مباني مورد نياز برای تدوین برنامه زيرنظام‌ها برگرفته از مباني نظري سند تحول بنيادين در نظام تعليم و تربيت رسمي جمهوري اسلامي ايران، سیاست‌های کلی «ایجاد تحول در نظام آموزش ‌و پرورش کشور» ابلاغ شده از سوي مقام معظم رهبري، اسناد بالادستی مربوط به‌ویژه قانون اساسی، سند چشم‌انداز بيست‌ساله، قوانين توسعه‌اي كشور، نقشه‌ جامع علمي كشور، مستندات و گزارش‌های كميته‏هاي سه‏گانه مطالعاتي (مطالعات نظري، مطالعات مؤلفه‌هاي اصلي آموزش‌ و پرورش و مطالعات محيطي)، گزارش‌های کارشناسی مرتبط با موضوع تحلیل محیطی وزارت آموزش‌ و پرورش، یافته‌های علمی و پژوهشی مستخرج از مقالات علمي پژوهشي و كتب معتبر، تجارب جهاني در زمينه تحول در آموزش ‌و پرورش و نظریه‌های مطرح در حوزه تعلیم و تربیت آموزش ‌و پرورش است.

       تربیت‌معلم

انقلاب اسلامي ايران در سال 1357 تحول فرهنگ را مهم‌ترين غايت خود دانست. آموزش و پرورش مهم‌ترين عرصه فرهنگي بود كه بايد تغيير بنيادي مي‌يافت و مبتنی بر فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی و اقتضائات ایران اسلامی بازخوانی و بازتولید می‌شد. براين ‌اساس لازم بود در این شرایط انقلابی، تبيين جديدی از نقش و جايگاه معلمان به عمل آید. بیراه نیست که تربيت‌معلم بيش از ساير مسايل در حوزه آموزش و پرورش مورد توجه متوليان نظام آموزشي وقت قرار گرفت. حتي رهبر فقید انقلاب، امام‌خميني(ره)، نيز از توجه به تربيت‌معلم دريغ نورزيده، در جمله‎اي بنيادي و الهام‌بخش در مورد نقش معلم فرمودند: «نقش معلم در جامعه، نقش انبياست؛ انبيا هم معلم بشر هستند.» شهید آيت‌الله مرتضي‌مطهري، از صاحب‌نظران و نظریه‌پردازان انقلاب اسلامي، نيز تربيت‌معلم را «شريان حياتي جامعه» عنوان كرد و شهید محمدعلي رجايي، رئیس‌جمهور و وزیر انقلابي آموزش و پرورش، در سال‌هاي نخست انقلاب در نگاهي تعالي‌انديش انذار داد: «معلمي شغل نيست، معلمي عشق است.» برحسب این نگاه، شورای عالی آموزش و پرورش، به‌ عنوان  یک نهاد سیاست‌گذار در وزارت آموزش و پرورش، از همان آغاز تشکیل جلسات خود در اواسط 1358، موضوع آموزش و تربیت‌معلمان را در دستور کار خود قرار داد.

این شورا بعد از جمع‌آوری و بررسی پیشنهادات صاحب‌نظران عرصه تعلیم و تربیت در کلیه امور مربوط به این نهاد اعم از اساسنامه‌ها، برنامه‌های درسی و آیین‌نامه‌های آموزشی و امتحانی مراکز تربیت‌معلم و همچنین برنامه‌های درسی مراکز تربیت‌دبیر دانشگاه‌ها تغییراتی به وجود آورد و حتی آیین‌نامه‌های ویژه‌ای برای پذیرش و جذب معلمان تصویب کرد. در مذاکرات مربوط به «اساسنامه مراكز تربيت‌معلم» در مورد اهداف تاسیس این مراکز آمده است: «مراكز تربيت‌معلم به منظور تربيت ‌معلمان صالح، ذي‌فن، آگاه و معتقد به ولايت فقيه، جهت تامين نيروي انساني مورد نياز آموزش و پرورش دوره‌هاي قبل از دبستان، دبستان و راهنمايي تحصيلي سراسر كشور تاسيس مي‌شود». در ماده دوم هم یادآوری شده است:‌ «كليه فعاليت‌هاي آموزشي و تربيتي و محتواي برنامه‌هاي مراكز تربيت‌معلم بايد منطبق بر قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران بوده، روح انقلاب اسلامي بر آن‌ها حاكم باشد.» در ادامه اين اساسنامه بر مدت دوساله تحصيل دانشجومعلمان به صورت شبانه‌روزي و با دريافت حقوق كارآموزي تاكيد شده است. (مصوب جلسه 311 مورخ 2/6/1362)

در شش ماه بعد همان سال كه شوراي عالي آموزش و پرورش درصدد تدوين «اساسنامه دانش‌سراهاي تربيت‌معلم براي دوره تحصيلي ابتدايي» برآمد، همين رويكرد به چشم مي‌خورد: «دانش‌سراهاي تربيت‌معلم به‌ منظور تربيت آموزگاران صالح، آگاه به مسائل تعليم و تربيت اسلامي و ذي‌فن و معتقد به ولايت‌فقيه و آشنا به فنون مقدماتي نظامي جهت تربيت و تعليم در دبستان‌ها، بالاخص در روستاها و مناطق محروم سراسر كشور، تاسيس مي‌گردد.» در اين اساسنامه ضمن تاكيد بر شرط داشتن گواهي‌نامه دوره راهنمايي براي پذيرش در دانش‌سرا، مدت تحصيل در آن، چهار سال ذكر شده و اضافه گرديده است: «دارا بودن سلامت كامل روحي و جسمي برابر گواهي پزشك مورد اعتماد آموزش و پرورش و دارا بودن شنوايي و بينايي كامل و نداشتن نقص بدني و لكنت زبان و عوارض ديگري كه مانع انجام وظايف آموزگاري مي‌شود، از شروط آن است.» (مصوب جلسه 333 مورخ 3/12/1362).

از سایر مصوبات مربوط به تربیت‌معلم در این دهه، می‌توان به آیین‌نامه امتحانات چهارساله دانش‌سرای تربیت‌معلم، مصوبه جلسه 8 کمیسیون معین شورای عالی آموزش و پرورش، مورخ 26/11/1367، اشاره کرد که بعد از تبیین اهداف و شرایط برگزاری امتحانات داخلی و نهایی دانشجومعلمان مراکز تربیت‌معلم، مقدمات تنظیم جداول متعدد «مواد درسی و ساعات تدریس هفتگی دوره چهارساله دانش‌سرای تربیت‌معلم» (مصوبات جلسات 493 و 495، به ترتیب مورخ 27/6/1368 و 24/7/1368) را فراهم کرد. در این دهه چندین مصوبه دیگر مربوط به تربیت‌معلم در شورای عالی طرح و تصویب شد که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به مجوز تاسیس تربیت‌معلم روستایی در برخی از استان‌های کشور مصوبه 343 مورخ 26/2/1364، مصوبه 350 مورخ 27/4/1364، مصوبه 356 مورخ 28/6/1364، مصوبه 370 مورخ 17/11/1364 و مصوبه 488 مورخ 12/4/1368 و همچنین مصوبات مربوط به چگونگی پذیرش، شرایط سنی و ادامه تحصیل داوطلبان رزمنده در مراکز تربیت‌معلم مصوبه جلسه 343 مورخ 26/2/1364، مصوبه جلسه 357 مورخ 11/7/1364 و مصوبه جلسه 455 مورخ 20/5/1367 اشاره کرد.

       آیین‌نامه اجرایی مدارس

آيين‌نامه ‌اجرايي‌ مدارس در جلسه 652 شورای عالی آموزش و پرورش تاریخ 20/5/79 ‌ با توجه‌ به‌ سياست‌ها و راهبردهاي‌ اساسي‌ آموزش ‌و ‌پرورش‌ ازجمله  ‌تمركززدايي‌، مدرسه‌‌محوري‌ و  توسعه‌ مشاركت‌‌ها و با هدف تفويض‌ اختيارات‌ لازم ‌به‌ مدارس‌ برای تحقق‌ اهداف‌ تعليم‌ و تربيت به تصویب رسید و برای اجرا در دوره‌های مختلف تحصیلی به مدارس ابلاغ شد. در مقدمه این آیین‌نامه به نقش و اهمیت آموزش و پرورش در بهسازی و توسعه زندگی فردی و اجتماعی اشاره شده، لزوم توجه به‌ روحيات‌ و ويژگي‌هاي‌ نسل‌ جوان‌، تفاوت‌هاي‌ ناشي‌ از شرايط جغرافيايي‌ و محيطي‌ و محدوديت‌ منابع‌ و امکانات‌، در برنامه‌ریزی‌ها و تصمیم‌گیری‌ها مورد تاکید قرار گرفته است. افزايش‌ قدرت ‌تصميم‌گيري‌، استقلال‌ نسبي مدارس‌، انعطاف‌پذيري در روش‌ها و برنامه‌ها‌ و استفاده از روش‌هاي‌ غيرمتمركز و مشاركت‌جويانه از نکات کلیدی و اساسی است که در تدوین این آیین‌نامه لحاظ شده است. این آیین‌نامه مشتمل بر 8 فصل در 110 ماده به شرح زیر تدوین شده است:

فصل اول: کلیات

فصل دوم: ارکان و شوراها:

1. مدير مدرسه‌
2. شوراي‌ مدرسه‌
3. انجمن‌ اولیا و مربيان‌
4. شوراي‌ معلمان‌
5. شوراي‌ دانش‌آموزان‌

فصل سوم: شرایط ثبت‌نام و ادامه تحصیل دانش‌آموزان

فصل چهارم: شرایط بهداشتی و ایمنی مدارس

فصل پنجم: پوشش و لباس دانش‌آموزان

فصل ششم: مقررات انضباطی دانش‌آموزان

فصل هفتم: امور مالی

فصل هشتم: سایر موارد

       دوره پیش‌دبستانی

دوره پیش‌دبستانی به دوره دوساله رسمی و غیراجباری اطلاق می‌شود که کودکان گروه سنی 4 تا 6 سال را تحت پوشش برنامه‌های تربیتی قرار می‌دهد. برنامه‌های آموزشی و تربیتی این دوره و میزان حضور نوآموزان در مراکز پیش‌دبستانی با توجه به ویژگی‌های کودکان، منعطف و سیال است. كودكان دوره‌ پيش‌دبستاني بيش از هر زمان ديگر آماده پذيرش آداب و رفتارهاي مطلوبند. فطرت توحيدي در اين مقطع سني در آستانه‌ شكوفايي قرار مي‌گيرد تا شخصيت ايشان را شكل دهد، از اين رو برنامه‌ها و فعاليت‌هاي این دوره‌ از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. شورای عالی آموزش و پرورش با عنایت به نقش اساسی این دوره در فرایند تربیت، برای اولین بار پس از انقلاب اسلامی، اساسنامه دوره را در جلسه 699 تاریخ 28/11/82  به تصویب رساند. به منظور عملیاتی نمودن ماده پنج اساسنامه این دوره و برای تهیه مواد آموزشی آن به صورت غیرمتمرکز باید راهنمای برنامه آموزشی و پرورشی دوره پیش‌دبستانی توسط وزارت آموزش و پرورش تهیه و به تصویب شورای عالی می‌رسید؛ لذا در اولین قدم اصول و چارچوب برنامه و فعالیت‌ها به شرح زیر در جلسه 770 شورای عالی پرورش و در تاریخ 25/4/87 به تصویب رسید:

1. رعایت تفاوت‌های فردی و توجه به شرایط فرهنگی و بومی کودکان
2. توجه به ویژگی‌های مراحل رشد و پرورش حواس گوناگون کودکان
3. اولویت دادن به بازی و فعالیت‌های نشاط‌آور و پرهیز از روش‌های آموزش انتزاعی و حافظه‌مدار
4. هماهنگی و همسویی با اهداف دوره ابتدایی

اهداف زیر نیز مورد توجه برنامه‌ریزان و مجریان قرار ‌گرفت:

1. پرورش قابلیت‌های جسمانی و ذهنی، هماهنگ‌سازی و رشد مهارت‌های حرکتی کودکان
2. کمک به رشد عاطفی کودکان، افزایش حس اعتماد به نفس، درک شرایط محیطی و تقویت درک زیبایی‌ها
3. فراهم ساختن زمینه علاقه و احساس شادی از مشارکت در فعالیت‌های گروهی
4. تقویت علاقه به ارزش‌های دینی، اخلاقی و هویت ملی
5. ایجاد رفتارهای مطلوب فردی و اجتماعی در کودکان متناسب با سن آنان

پس از آن، راهنمای برنامه و فعالیت‌های آموزشی و پرورشی دوره پیش‌دبستانی به همراه راهنماهای برنامه انس با قرآن کریم و برنامه زبان‌آموزی کودکان مناطق دو زبانه در تاریخ 5/8/1387 به تایید شورای عالی رسید. در این راهنماها هدف‌های تفصیلی دوره پیش‌دبستان آورده شد و زمینه لازم برای تولید محتوا به‌صورت غیرمتمرکز فراهم گردید.

             اهداف دوره های ‌تحصیلی

با تصویب سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، مفاهیم جدیدی وارد ادبیات نظام تعلیم و تربیت رسمی و عمومی کشور شد. به تبع تدوین دکترین نظام آموزشی و اهداف کلان توسط سند تحول بنیادین، باید تغییراتی در سطوح بعدی اهداف نظیر اهداف دوره‌های تحصیلی صورت می‌گرفت. اهداف دوره‌های تحصیلی تجلی اهداف آموزش ‌و ‌پرورش متناسب با ویژگی‌ها و شرایط سنی دانش‌آموزان بوده، زمینه دستیابی آنان به شایستگی‌های پایه را فراهم می‌آورد و به رشد متوازن و همه جانبه ایشان کمک می‎کند. مدیران، برنامه‌ریزان و عوامل سهیم و موثر در تعلیم و تربیت دانش‌آموزان باید در برنامه‌ریزی امور، سازمان‌دهی فعالیت‌ها و انجام وظایف خود به‌گونه‌ای عمل کنند تا دانش‌آموزان در پایان هریک از دوره‌های تحصیلی به اهداف تعیین شده، دست یابند. این اهداف مبتنی بر اسناد بالادستی، به‌ویژه سیاست‌های کلی ایجاد تحول در نظام آموزش‌ و پرورش، سند جامع علمی کشور، سند چشم‌انداز بیست‌ساله کشور، مبانی نظری و سند تحول بنیادین آموزش‌ و ‌پرورش به‌تفکیک ساحت‌های شش‌گانه تعلیم‌ و ‌تربیت زیر در نهصد و پنجاه و دومین  جلسه شورای عالی آموزش و پرورش، در تاریخ  10 اردیبهشت ماه 1397 به تصویب رسید:

1. ساحت تعلیم و تربیت اعتقادی، عبادی و اخلاقی
2. ساحت تعلیم و تربیت زیبایی‌شناسی‌هنری
3. ساحت تعلیم و تربیت زیستی‌بدنی
4. ساحت تعلیم و تربیت علمی‌فناورانه
5. ساحت تعلیم و تربیت اجتماعی‌سیاسی
6. ساحت تعلیم و تربیت اقتصادی‌حرفه‌ای

             برنامه درسی ملی

در وزارت آموزش و پرورش بعد از طرح تدوين سند ملي آموزش و پرورش، سند برنامه درسي ملي، دومين سند راهبردي است كه تدوين و تصویب شده است. بدون‌ ترديد برنامه درسي ملي مهم‌ترين پروژه اجرایی مطالعاتي حوزه برنامه درسي در كشور است. اين سند هدايت‌كننده تحولات آتي درخصوص برنامه‌هاي درسي در سطح ماقبل دانشگاه است و براي هدايت فرايند برنامه‌ريزي درسي در كلان كشور تدوين شده است كه داراي بخش‌هاي مختلفي ازجمله مباني، اهداف و الگوي هدف‌گذاري، حوزه‌هاي تربیت يادگيري و غیره است. برنامه درسي ملي سندي است كه نقشه كلان برنامه درسي و چارچوب نظام برنامه‌ريزي درسي كشور را به‌ منظور تحقق اهداف آموزش و پرورش نظام جمهوري اسلامي ايران تعيين و تبيين مي‌نمايد. برنامه درسی ملی داراي ويژگي‌هاي زير است:

1. مبتني بر مباني و ارزش‌ها و معارف اسلام ناب محمدی (ص)
2. برخوردار از يافته‌هاي معتبر علمي و پژوهشي با تاکید بر بومی‌سازی آن‌ها
3. بهره‌مند از دستاوردها و یافته‌های علمی فرهنگ و تمدن اسلامی ایرانی
4. منسجم، متعادل، كارآمد، نشاط‌آفرين، پويا، انعطاف‌پذیر و مشارکت‌پذیر در تولید و اجرا
5. ناظر به ويژگي‌ها و نيازهاي همه‌‌جانبه دانش‌آموزان و نيازهاي اساسي جامعه
6. بهره‌مند از تجربه‌هاي موفق ملي و جهاني با استفاده از ابزارها و شيوه‌هاي علمي و اثربخش
7. برخوردار از رويكردي نوآورانه، آينده‌پژوهانه و واقع‌بينانه متناسب با فطرت الهي انسان
8. تاكيدکننده بر نقش مدرسه به‌ عنوان جلوه‌ای از تحقق مراتبی از حیات طیبه و كانون اصلي تحقق اهداف برنامه‌های درسي و تربیتی