درسال 1343 شمسی وزارت فرهنگ به دو وزارتخانه فرهنگ وهنر ,آموزش وپرورش وسازمان اوقاف تفکیک شدوبه تبع آن شورای عالی فرهنگ به دو قسمت «شورای برنامه ریزی» در وزارت فرهنگ وهنر و «شورای عالی آموزش وپرورش»در وزارت آموزش وپرورش تقسیم گردید. شورای عالی آموزش وپرورش از سال 1343تاسال 1347 باترکیب اعضا وشرح وظایف قبلی به کارخودادامه داد. نخستین جلسه شورای عالی آموزش وپرورش اول خردادماه1347 به ریاست آقای دکترهدایتی وزیرآموزش وپرورش و دکترشریفی معاون آموزش وپرورش تشکیل شد.
ایران در دوره قاجاریه و به خصوص در عصر ناصری دچار تحولات جدیدی در عرصه های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی شد. از آنجا که به تدريج ناكارآمدي نظام آموزش سنتی آشكار و ناتوانی آن در پاسخگویی به نیازهای جديد بیش از گذشته احساس شد، تاسيس مدارس به سبك جديد در دستور كار نخبگان فرهنگي- سياسي وقت قرار گرفت. اين امر مستلزم طراحی و اجرای نظام نوين آموزشي اعم از ایجاد ساختار جديد، استفاده از تكنولوژي های آموزشي، توليد محتوا، آموزش معلمان و ... بود. براي اين منظور انجمني متشكل از موسسان و حاميان مدارس نوين تحت عنوان «انجمن معارف» در 123 سال پيش تشكيل شد که بعد از تغییر و تحولات گوناگون، اکنون ما آن را با عنوان شورای عالی آموزش و پرورش می شناسیم.
در واقع شورای عالی آموزش و پرورش را مي توان پايه گذار اساس و ساختار بنياد فرهنگ جديد معاصر ايران به طور اعم و نظام آموزش نوين به طور خاص تلقي كرد، بطوری که حوزه ماموريت شورا تا اواسط دهه چهل، عرصه گسترده ای از امور فرهنگي، آموزشي، علمي كشور را در برمي گرفت كه امروزه به چندين وزراتخانه و سازمان واگذار شده است.
تاسیس انجمن معارف در سال 1275 ه.ش نقطه عطفی در تاریخ علمی و فرهنگی کشورمان بود. در اين انجمن که وزير علوم و تني چند از فضلا و دانشمندان عضویت داشتند، علاوه برتأسيس مدارس و تالیف و تدوین چند كتاب درسی و انتشار روزنامه معارف، كتابخانه ملي نیز بنيان نهاده شد. در اسفند 1300 ه.ش قانون تأسيس شورايعالي معارف مشتمل بر 15 ماده به تصويب مجلس شوراي ملي رسيد و در سال 1316 با تصويب فرهنگستان ايران، وزارت معارف به «وزارت فرهنگ» و به تبع آن شورايعالي معارف هم به «شورايعالي فرهنگ» تغيير نام پيدا كرد. در دي 1331 قانون تشكيل شورايعالي فرهنگ، مشتمل بر 12 ماده و 10 تبصره به تصويب مجلسين سنا و شوراي ملي رسيد. در سال 1343 وزارت فرهنگ به سه وزارتخانه آموزش و پرورش، آموزش عالی و فرهنگ و هنر تفکیک شد و شورای عالی فرهنگ نیز به شورای عالی آموزش و پرورش تغییر نام داد و در شهريور 1345 قانون تشكيل شورايعالي آموزش و پرورش، مشتمل بر 9 ماده و 5 تبصره از تصويب كميسيون مجلسين گذشت.
پس از پيروزي انقلاب اسلامي ايران و براساس مطالعات و بررسي‌هاي مقدماتي، لزوم استمرار فعاليت اين شورا احساس شد و به همين منظور لايحه قانون تشكيل شورايعالي آموزش و پرورش، از طرف وزارت آموزش و پرورش، تهيه و براي تصويب به « شوراي انقلاب اسلامي ايران» تقديم شد. اين لايحه در 15 ماده و 4 تبصره، در بهمن ماه سال 1358 به تصويب شورای مذکور رسيد و براي اجرا به وزارت آموزش و پرورش ابلاغ شد. پس از آن، قانون شوراي مذكور، طي دو مرحله در تاريخ هاي 25/9/1365 و 29/7/1381 در مجلس شوراي اسلامي، مورد بازنگري قرار گرفت كه در آخرين مرحله، برای ارتقاي جایگاه و نقش شورای عالی در فرآیند تعلیم و تربیت، اصلاحاتي در قانون شورا به عمل آمد.
شوراي عالي آموزش و پرورش، مرجع سياست‌گذاري در حوزه وظايف آموزش عمومي و متوسطه در چارچوب سياست هاي كلي نظام و قوانين و مقررات موضوعه است و سازمان اداري آن با بودجه و تشكيلات مستقل زير نظر شورايعالي آموزش و پرورش فعاليت ميكند. وظيفه دبيرخانه شورا پشتيباني علمي، پژوهشي و خدماتي، متناسب با وظايف و مسئوليت شورا، نظارت بر حسن اجراي مصوبات و توسعه ارتباطات با مجريان و مردم ميباشد كه در آيين نامه داخلي شورا تنظيم و توسط هيئت دولت به تصويب مي رسد.
رياست شورايعالي آموزش و پرورش با رئیس‌جمهور است و در غياب وي، وزير آموزش و پرورش رياست جلسه را بر عهده خواهد داشت. نايب رئیس شورا از بين اعضا براي مدت دو سال تعيين مي شود .
| دکتریزدان فر | دکترهدایتی (رییس) |
| دکترمحمدمشایخی | دکترجهانشاه صالح |
| دکترشاهپورراسخ | مهندس نفیسی |
| دکترجوادمهذب | رضاجعفری |
| علی اکبرمیرفخرایی | دکترملکه شیخ حجت اله طالقانی |
| عبدالله توکل (دبیر) | سیدرضابرقعی |
الف : حداقل 30سال داشته باشند.
ب : دارای تحصیلات عالیه بوده وتجربه وبصیرت کامل درزمینه فرهنگ ملی واطلاع کافی از فرهنگ جهانی داشته باشند.
ج : علاوه برعدم محکومیت کیفری،دارای حسن شهرت ومتصف به فضیلت اخلاقی باشند.
ترکیب اعضای شورای عالی آموزش وپرورش
رییس دانشگاه تهران ،یک نفرمجتهدجامع الشرایط،یک نفردبیریارییس دبیرستان باداشتن حداقل ده سال سابقه خدمت ،یک نفرآموزگار یارییس دبستان باداشتن حداقل ده سال سابقه خدمت،سه نفر اخیر را وزیرآموزش وپرورش انتخاب خواهدکرد.
6 نفرازاساتید ودانشمندان وکارشناسان که واجدشرایط مذکور درماده 3باشندبه پیشنهاد وزیرآموزش وپرورش وتایید هیئت دولت.عضویت درشورای عالی آموزش وپرورش به موجب فرمان همایونی رسمیت خواهدیافت ومدت آن چهارسال وتجدیدانتخاب اعضای سابق بلامانع است.وهمچنین عضویت درشورای عالی آموزش وپرورش افتخاری است.
-فعالیت های شورای عالی آموزش وپرورش تا سال 1355 ادامه یافت وازآن تاریخ تامهرماه 1358متوقف شد.
بعدازپیروزی انقلاب اسلامی وباعنایت به ضرورت ساماندهی امورآموزشی و تربیتی درآموزش وپرورش در مهرماه 1358 شورای انقلاب جمهوری اسلامی ایران قانون تشکیل شورای عالی آموزش وپرورش رابه شرح زیربه تصویب رساند.