دبيركل شوراي عالي آموزش و پرورش:
تصوير مدرسه درسند تحول بنيادين، یک تصویر واقع گرايانه و حقیقی است
دبيركل شوراي عالي آموزش گفت: بايد در باره سند و زيبايي‌هايي كه مي‌تواند به آموزش و پرورش و خانواده‌ها بدهد، بيشتر صحبت كنيم.
دكتر محمود اماني دبيركل شوراي عالي آموزش در گفت و گو با خبرنگار ما افزود: تصويري كه سند تحول بنيادين از مدرسه ارائه مي كند، تصوير واقع گرايانه و حقيقي است كه چشم انداز كلاني را براي مدرسه ترسيم مي كند، اين چشم انداز چراغ راهي است كه يك مدرسه سال هاي سال در مسيرش حركت مي كند.
دبيركل شوراي عالي آموزش و پرورش با اشاره به اينكه مهمترين حرف سند براي مدرسه چيست؟ افزود: در فرمايشات مقام رهبري در يازدهم شهريور ماه 99 در اجلاس مديران و روساي آموزش و پرورش سراسر كشور فرمودند: ادبيات سند، ادبيات فاخري است و جملات و واژگانش فاخر است؛ خوب از همچون سندي انتظار مي رود كه ادبيات خاص خودش را داشته باشد. سعي كنيد سند را به زبان ساده، آسان، قابل فهم و قابل عمل براي مخاطبان، معلمان، كارشناسان و حتي خانواده‌هاي ايراني و والدين دانش آموز بيان كنيد.
اماني با اشاره به اينكه سيمايي كه سند براي مدرسه ترسيم مي كند چهار كليد واژه در آن وجود دارد. بايد ببينيم جايگاه مهارت در هريك از اينها چگونه است؟ اضافه كرد: اولين كليد واژه، مدرسه كانون تربيتي محله است، مدرسه كانون تربيتي محله، به معناي علم است، مدرسه يك محيط پيرامون دارد و مردمي كه در يك محله زندگي مي كنند براي محيط پيراموني آن آرزوها يي دارند اين آرزوها مهم است و مايلند در اين محله اتفاقهاي خاصي را شاهد باشند، مثلاً اين محله بچه‌هاي مودب، درس خوان و خلاقيت‌هاي خوب خود را آشكار نمايند. به سمت كار وتلاش بروند و بچه هاي اين محله، بچه هايي هستند كه نسبت به امور مثبت انديش، خيرخواه، مسئوليت پذير، همراه و همگام هستند. خانواده هاي اين بچه ها با آگاهي از شرايط آنها، با آزادي و همراهي با آنها قدم بردارند و بچه هاي خود را حمايت نمايند.
وي اظهار داشت: وقتي مدرسه كانون تربيتي محله مي شود مانند يك عضوي كه به محله پيوند زده ايم با آنها و محيط پيراموني خودش داد و ستد دارد.
دبيركل شوراي عالي آموزش و پرورش تصريح كرد: اين مدرسه؛ نه از جنس مدرسه دولتي است و نه از جنس مدرسه خصوصي؛ بلكه از جنس مدرسه عمومي و متعلق به مردم است. مدرسه در كنار بقيه دارايي هاي عمومي قرار دارد، يعني مدرسه در كنار مسجد و حسنيه است و احساس مال خود بودن به مردم آن محله دست مي دهد.
اماني خاطر نشان كرد: در چنين مدرسه اي به تناسب سن و جنس بچه ها و به تناسب محيط اجتماعي و اقتصادي محله؛ بچه ها بايد رشد كنند و نسبت هايي براي بچه ها برقرار مي شود كه يكي از يافته هاي مهم سند تحول بنيادين همين موارد است.
وي افزود: سند در مدرسه، بايد تربيت تمام ساحتي اتفاق بيفتد. سند مي‌آيد مي‌گويد در شش ساحت زمينه رشد بچه ها را بايد فراهم كنيم(ساحت يعني عرصه) عرصه ديني و اعتقادي و اخلاقي، عرصه علمي و فناوري، عرصه زيستي و بدني، عرصه هنري و زيبايي شناسي، عرصه سياسي و اجتماعي و عرصه اقتصادي، معيشتي و حرفه اي؛ حال سئوال اين است در كدام يك از اينها مهارت آموزي مد نظر است. در تمام اين ساحتها، مهارت آموزي حرف اول را مي زند.
دبيركل شوراي عالي آموزش و پرورش اضفه كرد: وقتي وارد عرصه اصلي و واقعي زندگي و كار مي شود، مي بيند كه اين ساحتها در همه جنبه هاي مهارتي و واقعي زندگي وجود دارند.
اماني با اشاره به الگوي هدف‌گذاري سند تحول بنيادين، اظهار داشت: الگوي مورد نظر سند تحول بنيادين، الگوي شايستگي محور است، در اين الگو هريك از اين زمينه هاي ششگانه علم، عمل و اخلاق در كنار تفكر و ايمان قرار دارد و اينها الگوي هدف گذاري سند در باب مهارت آموزي دانش آموزان است، اين دو عنصر به داد هم مي رسند يك قدرت مانور و‌آزادي عمل جدي هم به مدرسه داده شده است.
وي افزود: سند به طور روشن به مدرسه‌ها اجازه مي دهد بخشي از زمان آموزش رسمي را به آموزش بوم مدرسه اختصاص دهند و برنامه هايي را اجرا كنند به نام بوم يا برنامه ويژه مدرسه، يعني آن چيزي كه مدرسه من را از مدرسه كناري متمايز مي‌كند، مديران مدارس اجازه دارند براي مثلا 60 ساعت زمان آموزش، موضوع و برنامه رسمي انتخاب و ارائه نمايد و يا براي رفع نيازهاي محله برنامه‌ريز نمايند، بنابراين محله به مدرسه وصل است و مهارت آموزي در آن انجام مي‌شود.
دبيركل شوراي عالي آموزش و پرورش ادامه داد: يك عبارت در مباني سند تحول بنيادين وجود دارد به نام درك و اصطلاح موقعيت؛ يعني مشخص مي كند آدمي كه به اين دنياآمده است در يك نقطه‌اي قرار دارد كه اسمش مي گذارد موقعيت و اين موقعيت را نسبت به خالق متعال و خلق و... را تشريح مي كند. يكي از وظايف آدمي اين است كه خودش را بشناسد و ارتقاء دهد.
اماني افزود: اين مفهوم وقتي مي‌آيد داخل بوم مدرسه، تبديل مي‌شود به يك گذاره‌اي به نام يادگيري مؤثر؛ وقتي دانش آموزان وارده مدرسه مي شوند، معلم براي آنها يك طراحي آموزشي تدارك مي بيند. مثلاً مي‌خواهد مفهوم و يا مهارتي را به آنها آموزش بدهد كه بر اساس يك طراحي آموزشي براي يادگيري دانش آموزان عمل مي كند. اين طرح ممكن است دو هفته و يا سه هفته طول بكشد، مهمترين مشخصه اين طرح بايد اين باشد اين دانش‌آموز موقعي وارد عرصه يادگيري مي شود چارچوب شناختي و مهارتي‌اش فرق كند. مثلاً در دوره ششم ابتدايي قدرشناسي را به بچه ها آموزش مي دهيم يعني بايد نگاه آنان به مادر و پدر، نگاه به منزلت، حرمت و ... ارتقاء يافته و حتي در رفتارشان پدر و مادر آنها اين را حس مي‌كنند، اين فرزند من نسبت به گذشته تغييركرده است، يادگيري موثر در دين، فناوري، علم و ... وجود دارد.
دبيركل شوراي عالي آموزش و پرورش ادامه داد: نظامي از باز خورد مهم است، يعني سنجش معتبر، هركس در هر موقعيتي كه هست بايد خودش را بسنجد و نسبت به آن باز خوردي دريافت كند و خود را ارتقا بدهد، يعني يك نظام، جامعي از دانش‌آموز، معلم، مدرسه، منطقه، استان و كشور ارزشيابي مي‌كند و اين ارزشيابي نه با هدف رتبه بندي ويا مقايسه‌اي، بلكه بايد كمك كند تا ارزشيابي در خدمت رشد و يادي گيري قرار گيرد و كمك كند تا خود را قدم به قدم جلو ببرد، يك چنين نظامي در سند به عنوان موتور پيش ببرنده پيش بيني شده است.
اماني تاكيد كرد: اين چهار تا يعني مدرسه متعلق به محله، مدرسه تمام ساحتي، يادگيري موثر و نظام ارزشيابي معتبر، وقتي در كنار هم قرارمي گيرند يك منظومه اي را فراهم مي كنند كه مي شود همان آموزش و پرورش مطلوب ما و اين انتها ندارد، سند چراغ راه حركت تمامي ما در آموزشوپرورش است.
وي با اشاره به اينكه سند در اجرا با چه موانعي روبرو است؟ گفت: اول بايد ببينيم نظام آموزش و پرورش را چگونه تعريف كرده ايم؟ وزارت آموزش و پرورش يك كار اساسي و وظيفه بنيادي دارد، قرار اين است اين دستگاه نظام آموزش و پرورش كشور را اداره كند، هدف گذاري، مقررات، شيوه نامه ها، روش هاي تدريس، يادگيري ودائماً در پيگير ارتقاي سطح و بروز آوري خود باشد.
اماني اظهار داشت: در كنار اين وظيفه مهم ذاتي آن يعني تعليم وتربيت فرزندان كشور، وظايف ديگري را آن تعريف كرده ايم. بار4 وزارتخانه را بر دوش يك وزارتخانه گذاشته‌ايم. يعني در ايران ساختمان و تجهيزات مدرسه كه در بسياري از كشورهاي ديگر، وظيفه نهادهاي ديگري مثل شهرداري‌هاست، بعد آموزش و پرورش با يك چك ليستي مي آيد مدرسه را كنتزل مي كند و اگر به استاندارهاي لازم رسيده بود آن را تحويل مي‌گيرد و گر نه تحويل نمي گيرد، اين يك بار بسيار گران و عظيم است.
وي افزود: صد هزار مدرسه داريم اگر هر50 سال يك بار ساختمان آنها را تخريب و نوسازي كنيم. در سال 2 هزار مدرسه تخريب ونوسازي لازم دارد و اگر هر 20 سال بازسازي اساسي كنيم، هرسال بايد 5 هزار مدرسه را بازسازي كنيم و اگر هر سال تعمير و نگهداري 100 هـزار مدرسه را انجام بدهيم و ... 60 هزار ميليارد تومان در سال تخصيص بودجه لازم دارند.
اماني تصريح كرد: وزارت سـومي كه بـارش روي دوش آموزشوپرورش است و نيروي تمام وزارتخانه ها و دستگاه‌ها را تامين مي كند وزارت علوم، تحقيقات و فناوري است، بار تربيت معلم را هم بر دوش آموزش و پرورش گذاشته‌ايم و اين هم براي خودش يك دنيا كار، نيرو، امكانات و... نياز دارد.
دبيركل شوراي عالي آموزش و پرورش بيان داشت: بار چهارم هم كه خيلي عجيب است، معيشت معلمان است، كه دچار مشكلات فراواني مي باشد، يك صندوق درست كرده ايم و گفتيم اداره آن هم بر دوش آموزش و پرورش باشد در حالي كه اين صندوق با اين حجم و اندازه خودش نيازمند يك سازمان و يا حتي وزارتخانه اي است، متاسفانه ما بار وزارت آموزشوپرورش را بسيار سنگين كرده‌ايم، بايد بياييم عميق تر و دقيق تر نگاه كنيم.
اماني خاطر نشان كرد: امروز اگر بخواهيم بيرون برويم بايد بارهاي آموزش و پرورش را سبك تر و به سامان تر كنيم تا آن وقت آموزش و پرورش بتواند از زير اين همه بار كمرراست كند.
وي افزود: در قواره اجراي سند حركت كردن يك حال و هواي ديگري را مي‌طلبد، يعني بايد در باب بودجه ريزي واهتمام در باب سند و زمينه هاي ديگر آموزش و پرورش را بياوريم در اولويت اول قرار دهيم و اين خواسته عموم مردم است.
دبيركل شوراي عالي آموزش و پرورش گفت: در سند تحول بنيادين، سال 1400 را به عنوان سالي تعريف كرده اند كه در اين سال بچه هاي ما دربين كشورهاي منطقه در رتبه اول باشند، نشان دهنده اين است اگر مي خواهيم به اين نقطه برسيم يك عزم ملي مي خواهد وهمه بايد به كمك آموزش و پرورش بيايند. نقطه دوم بايد بدون خود سانسوري قواره اجرايي سند را تعيين كنيم كه هنگامي درباره اجراي سند صحبت مي كنيم از چه عدد و رقمي صحبت مي كنيم. آيا اين عدد و رقم مي تواند براي اجراي سند تحول محقق شود يا خير.
اماني اظهار داشت: بخشي از تبيين سند تحول بنيادين، زيرنظام هاي سند است كه با دشوارهاي فراوان و كار كارشناسي تهيه و توليد شده اند. امروز با داشتن زيرنظام هاي سند، قواره اجرايي سند روشن شده است اما به اين معنا نيست كه سند به با اينها اجرايي مي شود بلكه اينها عين نسخه اند، نسخه را اگر پيچيديم براي خوب شدن بايد به آن عمل كنيم تا خوب شويم. برنامه هاي معين و خوبي در اين زيرنظام ها مشخص شده است.
وي افزود: در باب نيروي انساني از سال 88 به اين طرف هرسال روزنه هايي از ورود نيروي انساني به آموزش و پرورش خارج از چارچوب سند انجام شده و اينها اجرايي شدن سند را مشكل مي كنند.
دبيركل شوراي عالي آموزش و پرورش تاكيد كرد: مقام معظم رهبري مي‌گويد:« دانشجو معلمي‌هاي دانشگاه‌هاي فرهنگيان و دانشگاه شهيدرجايي بايد بيايند معلم بشوند » اما در طول اين سالها افرادي غير از اين مسير ورود پيدا كرده‌اند. طبعتاً آن كيفيت لازم براي آموزشوپرورش را ندارند.
اماني تصريح كرد: اگر مي‌خواهيم سند به طور كامل اجرايي شود بايد بياييم قواره اجراي سند را در همه ابعاد مشخص كنيم. يكي از كارهايي كه اجراي سند تحول بنيادين را تسهيل مي‌كند، اين است كه يك فهم عمومي مشترك از سند و نحوه اجراي آن فارغ از آموزشوپرورش در همه جامعه بوجود بيايد.
دبيركل شوراي عالي آموزش و پرورش در پايان گفت: اجراي سند نيازمند كار تبييني است و وقتي سند براي مردم تبيين شود، خودشان مي آيند براي اجراي آن كمك مي كنند.