دکتر زهرا نجار نماینده شورای عالی آموزش و پرورش در استان کرمانشاه:
عامل تحول در مدرسه و بالتبع محله، مدیر مدرسه است / پيوست عدالت و كيفيت دو عامل موفقيت در كارها هستند
هشتمین نشست سالانه نمایندگان استانی شورای‌عالی آموزش و پرورش با هدف تقویت ارتباط و تعامل بین حوزه سیاستگذاری و اجرا، تبیین سیاست‌ها و برنامه‌ها، تقویت نظارت و ارزیابی، شناسایی موانع و نیازهای قانونی در مسیر اجرای بهینه مصوبات شورای‌عالی آموزش و پرورش، طی روزهای 25 و 26 تیرماه امسال به میزبانی استان آذربایجان‌شرقی در شهر تبریز برگزار خواهد شد.
در آستانه برگزاری این نشست، گفت وگویی با سرکار خانم دکتر زهرا نجار دکتری برنامه ريزي درسی، معاون آموزش ابتدایی و نماینده شورای عالی آموزش و پرورش در استان کرمانشاه درباره مسایل مختلف از جمله راهکارهای ایجاد تعامل موثر میان حوزه سیاستگذاری و اجرا، سیاست تعاملی شورا با نمایندگان استانی، انتظارات از نشست هشتم، راهکارهایی برای نظارت بهتر و موثرتر بر اجرای مصوبات شورا، انجام داده ایم که در زیر می‌خوانید.
نظر شما درباره سیاست ها و شیوه های تعاملی با شورای عالی چیست؟ چه راهکارهایی را برای ایجاد تعامل موثرتر میان حوزه سیاستگذاری و اجرا پیشنهاد می کنید.
تعامل استانها با یکدیگر و با شورای عالی و بالعکس در شفافیت، تبیین و تشریح و آگاهی دقیق از مفاد آیین نامه‌ها مصوبات و تجربه گردانی و اجرایی نمودن مصوبات بسیار کارساز و ضروری خواهد بود. حفظ انسجام درونی و تعامل با شبکه سازی اثربخش در آموزش و پرورش مهم است.
علاوه بر سیاستگذاری‌ها و قانونگذاری‌ها و نگاشت آیین نامه‌ها و مصوبات بر اساس نیاز جامعه و اقتضای روز آموزش و پرورش که مسئله مهمی است اما طراحی دقیق شیوه نامه‌ها و دستورالعمل‌ها از طرف ستاد و همچنین طراحی ساز و کار و بستر اجرایی آن در اجرایی نمودن مصوبات نقش چشمگیری خواهد داشت نباید گذاشت که مصوبات و آیین نامه‌ها به ویژه در سیستم برنامه‌ریزی ما که متمرکز است دستخوش تصمیم گیری‌ها و انتخاب‌های سلیقه ای و شخصی و یا نا مرتبط باشد چه بسا برنامه ها و قوانین ارزشمندی که به دلیل فراهم نبودن بستر اجرای مناسب ابتر مانده و ناقص اجرا می شوند و یا در اجرا با آزمایش و خطا و تحمیل هزینه‌های گزاف انسانی و مالی به نتیجه دلخواه نمی رسند. تشکیل دوره‌های سیر مطالعاتی آیین نامه‌ها و مصوبات برای اعضای ستاد و مدیران کل و نمایندگان شورای عالی آموزش و پرورش به صورت سالانه و انتخاب نمایندگان شورای عالی استانها از بخشهای مختلف موثر در اجرایی نمودن مصوبات می باشد ترکیب فعلی اکثریت معاونت‌های آموزش متوسطه هستند و به نظر می‌رسد بهتر است طیفی متنوع از بخشهای مختلف در آموزش و پرورش نمایندگی شورای عالی آموزش و پرورش را عهده‌دار باشند. سوم تهیه و تکثیر سالانه فایل الترونیکی آیین نامه‌ها و مصوبات با اعمال آخرین تغییرات اصلاحیه‌ها و در دسترس قرار دادن آن می تواند به اجرایی شدن بیشتر مصوبات کمک کند. فعال نمودن بخش نظارتی و ارزیابی از اجرایی نمودن مصوبات و یا بخش های آموزشی و توجیهی می تواند بسیار موثر باشد.
راهکارهای خود را برای نظارت بهتر و موثرتر بر اجرای مصوبات شورای عالی بیان کنید..
بازدیدهای میدانی و کیفی از نحوه اجرای مصوبات و آیین نامه ها در استانها و بازخورد مناسب و به موقع بتواند به رفع مشکلات کمک نماید. همچنین برگزاری همایش‌های سالانه یا دوسالانه برای فرهنگیان و دانشجو معلمان داتشگاه فرهنگیان بتواند در تشکیل گفتمان مورد نیاز موثر باشد اختصاص این موضوع در اولویت های پژوهشی وزارت هم می تواند گفتمان سازی و اجرای موثر مصوبات و تغییرات اصلاحی را در پی داشته باشد ضمن اینکه فعالیت بیشتر قطب‌ها و نمایندگان میتواند میدان فعالیت بیشتری را در استان ایجاد نماید
موارد اجرای سند تحول بنیادین در آن استان بیان کنید.
اکثریت برنامه های استانی در ابعاد مختلف آموزشی و پرورشی در راستای تحقق راهکارهای سند و شعار استان تربیت تمام ساحتی ، و کار با روحیه جهادی در تحقق اهداف سند هست یکی از کارهای جدید تشکیل مدارس تحولی در استان با رویکرد تحولی و گزینش مدیران مدارس با رویکرد تحولی است چرا که عامل تحول مدیران مدارس هستند
یک کاری که در معاونت ابتدایی انجام دادیم تشکیل کارگروه تحولی است که بصورت ماهانه یا فصلی تشکیل جلسه داده و برنامه های جدید و تحولی را رایزنی نموده و اجرا کردیم امسال بالغ بر ۱۲ طرح جدید تحولی با رویکرد اجرایی نمودن سند تحول و عدالت آموزشی داشتیم که مهم ترین آنها طرح کیت های آموزشی سیار به منظور پوشش بافت روستایی و عشایری، جبران و تثبیت گام به گام در جهت شناسایی و تقویت گام به گام دانش آموزان نیازمند توجه ویژه در کل استان، موقعیت ها و اجتماعات متنوع و متعدد یادگیری، صبحگاه تمام ساحتی، انتخاب معلمان پایه اول و ششم توسط مدیران مدارس عادی دولتی شهری، تشکیل حلقه های علمی قرانی توانمند سازی معلمان قرانی در شش پایه با حضور مولفان کتب درسی، تقدیر از معلمان با سابقه بالای ۱۵ سال، سیر مطالعاتی طرح درس نویسی تمام ساحتی، جشنواره فرهنگی هنری علمی عشایری، اجرای استانی طرح جابر و برپایی جشنواره استانی طرح جابر و سواد دیجیتال و پویش من و امام زمانم بود و دو طرح در دست اقدام داریم کیف یار مهربان سیار با هدف تقویت سواد خواندن کودکان روستایی و عشایری و پایگاه علمی با هدف تقویت بنیه علمی دانش آموزان نیازمند به آموزش بیشتر در مناطق حاشیه و محروم با حضور بیش از ۱۵۰ خیر آموزشی که ان شالله اجرایی خواهد شد
مهم ترین راهکار شما برای توجه بیشتر به مدارس دولتی چیست؟
اخیرا مقام معظم رهبری در نشستی که با فرهنگیان به مناسبت روز معلم داشتند بر این موضوع تاکید فرمودند که مدارس دولتی بایستی تقویت شوند و راهکارهای ارزشمندی هم ارائه نمودند که می بایست سرلوحه کار برنامه ریزان باشد.
توجه ویژه مسئولین و مدیران در تصمیم‌گیری‌ها و تصمیم سازی‌ها و تخصیص و تامین منابع مالی فیزیکی و انسانی به مدارس دولتی میتواند به تقویت آنها کمک کند، چرخش امتیاز مدارس هیات امنایی بین مدارس دو یا سه سال یکبار ، امتیاز انتخاب معلمان توانمند، ارزشی و پویا توسط مدیران مدارس عادی دولتی که در استان ما در دوره ابتدایی در پایه اول و ششم اجرایی شده است، کنترل تراکم مدارس عادی دولتی، تامین و تجهیز مدارس به امکانات و تجهیزات آموزشی و کمک آموزشی، تخصیص سرانه های مکمل جهت حفظ و نگهداری فضا و تجهیزات آموزشی، بکارگیری مدیران جوان، با انگیزه و دغدغه مند، با رویکرد تحولی و کیفی، توسعه فضای مدارس دولتی در مناطق پر جمعیت و تعهد خدمت فارغ التحصیلان دانشگاه فرهنگیان به خدمت در مدارس دولتی در دهه اول خدمت.
چه راهکاری برای اصلاح فرآیند بین مدرسه و دانشگاه پیشنهاد می کنید؟
شکاف بین دانشگاه و مدرسه خیلی عمیق هست دانشگاه غالباً حوزه نظر و فارغ از عمل و مدرسه عملیاتی ترین بستر اجرا و غالباً بیگانه با حوزه نظر است با طراحی برنامه‌های مشترک می توان این شکاف را به حداقل رساند خوب است برنامه های کارورزی با جدیت و اهتمام بیشتری از هر دو طرف پیگیری و اجرا شود و برای تدریس از معلمان قوی و مجرب دوره های تحصیلی در دانشگاه فرهنگیان بیشتر استفاده گردد. داشتن برنامه های مشترک علمی هم اثرگذار است و مهم تر اینکه بازنگری اساسی در کیفیت بکار گیری و بنیه علمی و تربیتی اساتید دانشگاه فرهنگیان و محتواها و روشهای تدریس عملی و کلاس داری به شیوه کارگاهی می تواند فرایند بین مدرسه و دانشگاه را کوتاهتر و در تربیت معلمان ایران اسلامی بسیار تاثیرگذار باشد.
برای افزایش سطح علمی، آموزشی و پژوهشی معلمان چه کار باید کرد؟ آیا تدوین و تصویب آئین نامه فرصت های مطالعاتی برای معلمان می تواند در این زمینه کارساز باشد؟
برنامه های توانمند سازی موثر و کارامد مشابه طرح ارزشمند شهید همت به عنوان یک الگوی آموزش همتایانه در قالب حلقه های علمی و آموزش ترکیبی و با کیفیت مبتنی بر نیاز سنجی و اولویت بندی دوره های مختلف تحصیلی در مراحل مختلف بدو ورود، ضمن آموزش و اشتغال به تدریس پایان هر هفته و پس از پایان سال تحصیلی در قالب دوره های تابستانه، همچنین تقویت فرایند انتخاب راهبران، گروههای آموزشی و نظارت دقیق بر عملکرد ایشان و داشتن دوره های مختلف سیر مطالعاتی البته مبتنی بر انجام پژوهش و طی فرایند شناسایی گره های آموزشی و تربیتی معلمان و گره های یادگیری دانش آموزان و تعیین سرفصل های دقیق و موثر و نیز دوره های ضمن خدمت کیفی با همین رویکرد و از همه مهم تر تخصیص اعتبارات کافی و بموقع و دقت فراوان بر بر نامه های جذب و بکار گیری معلمان بویژه در دوره ابتدایی با تاکید بر رشته های مرتبط و تربیت نیرو ی متخصص از طریق دانشگاه فرهنگیان در رشته ها و بخشهای مختلف مورد نیاز و توسعه و تقویت دانشگاه فرهنگیان.
برای اینکه مدرسه به کانون تربیتی محله تبدیل شود چه کارهایی باید انجام شود؟ آیا در استان شما کاری در این باره انجام شده است؟
عامل تحول در مدرسه و بالتبع محله مدیر مدرسه است هر چقدر تلاش کنیم مدیران با انگیزه و نقش آفرین و تحول خواه انتخاب کنیم قطعا اتفاق های خوبی هم در حوزه برنامه درسی محلی خواهد افتاد بله در استان ما عزم جدی بر انتخاب و انتصاب مدیران جوان، با انگیزه و دغدغه مند و تشکیل مدارس تحولی با رویکرد اجرایی نمودن راهکارهای سند تحول که مدرسه را کانون تربیتی محله می داند وجود دارد.
به نظر شما مهم ترین مانع اجرای سند تحول بنیادین چیست؟
عدم طراحی و تهیه شیوه نامه اجرایی سند و عدم شناخت مجریان از سند و ضعف باور و همت و عزم ملی تمامی دستگاه های اجرایی از موانع اجرای کامل سند تحول بنیادین است.
نقش و کارکرد گروه های آموزشی... یکی از راه های فعال کردن معلمان توجه جدی به گروه های آموزشی است، شما چه پیشنهادی برای پویایی و تحرک بیشتر گروه های آموزشی دارید؟
تخصیص ساعت بیشتر، امتیاز های ترغیب کننده بیشتر و اثرگذارتر، اجرای برنامه های توجیهی، آموزشی و توانمند سازی و دقت در فرایند انتخاب و انتصاب سرگروه های درسی با انگیزه و علاقمند که پیشرانها و کاتالیزور فرایند یاددهی و یادگیری هستند در پویایی و تحرک گروه های آموزشی تاثیر گذار است.
از آئین نامه اجرایی مدرسه به عنوان منشور مدیریت مدرسه نام می برند... شما چه راهکاری برای اجرای کامل این آئین نامه در استان خود دارید؟ مهم ترین مانع اجرای این آئین نامه در استان شما چیست؟
تغییرات مدیریتی، عدم توجیه و شناخت مدیران مدارس از آیین نامه، گاها عدم انسجام افراد و بخش های موظف و مرتبط در اجرا از مهم ترین موانع اجرا در استان می باشد. برگزاری دوره های سیر مطالعاتی و ضمن خدمت ها برای مدیران مدارس و نظارت بر اجرا و بازخوردهای پایان سال در عملکرد مدیران در نواحی و مناطق در رفع موانع اجرای این آیین نامه تاثیر گذار همچنین گنجانیدن آیین نامه به عنوان واحد درسی دانشجو معلمان دانشگاه فرهنگیان و در دوره های بدو استخدام ماده ۲۸ معلمان و انتصاب مدیران بر اجرای موثرتر این منشور موثر خواهد بود
شما چند سال در مدرسه تدریس کرده اید؟ از نظر شما مهم ترین موانع ارتباطی معلمان و دانش آموزان در کلاس چیست؟
من به مدت ۲۲ سال در مدارس بودم یکی دو سال اول به عنوان مربی تربیتی البته روانشناسی هم تدریس می‌کردم بقیه سال‌های کاریم را مدیر مدارس بودم و البته از یک سال گذشته افتخار خدمتگزاری به کودکان دوره ابتدایی و کودکستان ها را در دهه سوم خدمتم پیدا کردم و از این بابت بسیار خوشحال هستم فکر می‌کنم مهم ترین مانع ارتباطی معلم و دانش آموز نگرش معلمان ما و رویکردی است که به یادگیری دارند حاکمیت دیدگاه‌های سنتی و رفتارگرایانه و نداشتن نقش مراقبانه و ضعف شناخت از ویژگی‌ها ی مخاطبان نسل جدید و عدم تسلط به الگوها و شیوه های نوین تدریس در عصر جدید یاد دهی یادگیری مانع برقراری ارتباط موثر است. برقراری ارتباط موثر و مستمر با خانواده‌های دانش آموزان و جلب مشارکت فکری آنها می تواند به برقراری ارتباط موثرتر کمک کند.
کاربردی ترین مصوبه شورای عالی آموزش و پرورش کدام است؟
همه مصوبات در حوزه های مختلف تعلیم و تربیت لازم و کاربردی هستند اهداف دوره های تحصیلی به عنوان مهم ترین عنصر در برنامه درسی که دیگر عناصر با توجه به آن و در راستای تحقق آنها هستند بسیار حائز اهمیت می باشند.
مهم ترین موانع اجرای مصوبات شورای عالی آپ در استان شما چیست؟
در استان ما همت خوبی در مسئولین در اجرای مصوبات وجود دارد البته عدم تسلط و شناخت برخی از کارشناسان و مدیران میانی و مدارس یا جا به جایی در سمت های اجرایی وقفه در تسلط و اجرا ایجاد می کند.
علت کاهش انگیزه معلمان را در چه می دانید؟ برای افزایش انگیزه آنان چه پیشنهادی دارید؟
توجه به منزلت اجتماعی معلمان، رعایت عدالت اجتماعی و آموزشی با ابزار مهم قانونمندی، آموزش مستمر معلمان و برنامه های مراقبانه و بسته های انگیزشی، تشکیل هسته های مشاوره ویژه معلمان، جذب معلمان توانمند و با انگیزه و اثرگذار، شایستگی محور کردن انتصابات مدیران و کارشناسان و انتصاب الگوهای اثرگذار، تجهیز مدارس به امکانات و تجهیزات آموزشی و کمک آموزشی، انتصاب مدیران توانمند و اثرگذار در ایجاد فضای فرهنگی و انگیزشی در مدارس، جلوگیری از توسعه مدارس چاق و لاغر شدن دیگر مدارس و متعاقب آن شکاف رفاهی بین معلمان، توجه ویژه به مقطع ابتدایی هم از نظر معیشتی و هم تخصیص نیروهای کیفی و توانمند آموزشی و هم کیفیت بخشی، ایجاد فضای شاد و با نشاط در مدارس و طبعاً دانش آموزان فعال و علاقمند و شاداب، چرا که مستمع صاحب سخن را بر سر ذوق آورد و... از عوامل ایجاد و حفظ انگیزه در معلمان خواهد بود.
به نظر شما چه برنامه هاي مهمی بايد در اولویت کاری آموزش و پرورش قرار گيرد؟
ارتقای کمی و کیفی دانشگاه فرهنگیان، جذب معلم و نیروی انسانی صرفا از طریق دانشگاه فرهنگیان، توسعه زیرساخت های آموزشی، اهتمام ویژه به موضوع عدالت آموزشی، اهتمام به روز آوری و اجرای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، اجراي مصوبات شوراي عالي آموزش و پرورش، اجرای کامل قانون رتبه بندی معلمان، برنامه ریزی و تصمیم گیری بر اساس اسناد بالادستی علی الخصوص سند تحول بنیادین آموزش و پرورش و با رویکرد مبتنی بر آمایش سرزمین....
چه انتظاراتی از نشست هشتم دارید؟
با عنایت به رهنمودهای ارزشمند جناب آقای دکتر امانی دبیرکل محترم شورای عالی آموزش و پرورش ان شالله دو مولفه مهم کیفیت و عدالت پیوست کارهایمان باشد.
دستگاه بزرگ آموزش و پرورش با رسالت خطیر و عظیم تعلیم و تربیت آینده سازان ایران اسلامی و فرصت و ظرفیتی برای امید آفرینی و ارائه ی الگوهای ارزشمند، نیاز به ابزار و زبان بیان متعهد، دلسوز و متخصص دارد و عزم ملی رسانه ها با نگرشی مثبت را می طلبد.
از شما که وقت ارزشمند خود را در اختیار ما قرار دادید تشکر و قدردانی می کنم. امیدواریم در مسئولیت خطیری که بر عهده گرفته اید موفق و موید باشید.
من هم بابت اعتماد شما و وقتی که در اختیارم گذاشتید نهایت تشکر را دارم. شاد و سربلند باشید....