کنکور اهداف تربیتی سند تحول بنیادین را به حاشیه برده است

نماینده شورای عالی آموزش وپرورش در استان آذربایجان غربی تاکید کرد:

کنکور اهداف تربیتی سند تحول بنیادین را به حاشیه برده است

افشین سنایی پورناک نماینده شورای عالی آموزش وپرورش در استان آذربایجان غربی گفت: موضوع اصلاح رابطه بین مدرسه و دانشگاه، به‌ویژه با محوریت کنکور، یکی از اساسی‌ترین چالش‌های نظام آموزشی ایران است. کنکور نه‌تنها فرآیند آموزش در مدارس را تحت‌الشعاع قرار داده، بلکه اهداف تربیتی و انسانی سند تحول بنیادین را نیز به حاشیه رانده است.

یکی از مراجع مهم و تاثیرگذار در حوزه نظام تعلیم و تربیت کشور، شورای عالی آموزش و پرورش است که بر اساس قانون از سال1300 یعنی حدود 104 سال پیش به صورت رسمی(از سال 1275 در قالب انجمن معارف به طور غیر رسمی) فعالیت خود را در عرصه نظام تعلیم و تربیت شروع کرده است. این شورا در طول بیش از یک قرن به نام های مختلفی از جمله: انجمن معارف، شورای عالی معارف، شورای عالی فرهنگ و شورای عالی آموزش وپرورش ایفای نقش کرده است و هیچگاه از وظیفه قانونی که تهیه و تدوین آئین نامه ها، اساسنامه ها و مقررات آموزشی و پرورشی برای ساماندهی نظام تعلیم و تربیت بوده؛ خارج نشده است.

سازمان اداری آن با بودجه و تشکیلات مستقل زیر نظر شورای عالی آموزش و پرورش فعالیت می‌کند و وظیفه پشتیبانی علمی، پژوهشی و خدماتی متناسب با وظایف و مسئولیت شورا، نظارت بر حسن اجرای مصوبات و توسعه ارتباطات با مجریان و مردم را به عهده دارد.

یکی از وظایف مهم و حساس دبیرخانه شورای عالی آموزش و پرورش، نظارت بر حسن اجرای مصوبات این شورا در میدان عمل و اجراست. برای این منظور یکی از معاونین ادارات کل هر استان به عنوان نماینده این شورا با هدف فراهم آوردن زمینه تعامل اثر بخش شورای عالی با استان ها و تبادل تجربیات، نظارت بر حسن اجرای مصوبات و نیز بهره مندی از نظرات همکاران محترم استان ها در خصوص مصوبات شورای عالی انتخاب می شود.

با توجه به اینکه مقدمات برگزاری نهمین نشست نمایندگان این شورا به منظور تقویت تعامل حوزه سیاستگذاری و اجرا در تحقق سیاست های نظام تعلیم و تربیت در سال 1404 در حال انجام است با دکتر افشین سنایی پورناک معاون آموزش متوسطه استان آذربایجان غربی و نماینده این شورا در آن استان گفت و گویی انجام داده ایم که با هم می خوانیم.

سوال: الگوی پیشنهادی شما برای ایجاد ارتباط و تعامل موثر با شورای عالی آموزش و پرورش چیست؟(راهکارها، شیوه های تعاملی و ارتباطی و غیره با شورای عالی).

تعامل مؤثر با شورای عالی آموزش و پرورش نیازمند یک الگوی چند بعدی است که تعامل ساختاری (نظیر کارگروه‌ها)، ارتباطات مکتوب و حضوری، بهره‌گیری از فناوری، و پشتیبانی پژوهشی و انسانی را هم‌زمان دنبال کند. این تعامل اگر نظام‌مند، هدفمند و مستمر باشد، می‌تواند منجر به اثرگذاری بیشتر استان در سیاست‌گذاری آموزش و پرورش شود

۱. راهکارهای کلان و ساختاری:

الف. تشکیل "کارگروه تعامل با شورای عالی آموزش و پرورش" در سطح استان ب. طراحی «نظام رصد و بازخورد استانی» در قبال مصوبات شورای عالی:

۲. شیوه‌های تعاملی و ارتباطی:

الف. ارتباطات رسمی و مکتوب هدفمند ب. برگزاری جلسات و نشست‌های مشترک ج. بهره‌گیری از فناوری اطلاعات:

۳. راهکارهای محتوایی و تخصصی:

الف. تولید محتوا و پیشنهادهای تخصصی بر پایه پژوهش ب. شناسایی و معرفی مسائل اولویت‌دار استانی برای طرح در شورا

۴. تقویت ظرفیت‌های انسانی و سازمانی

الف. آموزش و توانمندسازی مدیران و کارشناسان در حوزه سیاستگذاری آموزشی ب. انتخاب نمایندگان توانمند و دارای مقبولیت برای تعامل با شورا

سوال: چه راهکارهایی را برای نظارت بهتر و موثرتر بر اجرای مصوبات شورای عالی پیشنهاد می کنید.

برای نظارت بهتر و مؤثرتر بر اجرای مصوبات شورای عالی آموزش و پرورش، لازم است نظامی چندسطحی، شفاف و مبتنی بر داده طراحی شود که با مشارکت سطوح مختلف مدیریتی، کارشناسی و حتی مدرسه‌ای اجرا گردد.

۱. راهکارهای ساختاری:

الف. ایجاد "کمیته نظارت بر اجرای مصوبات شورای عالی" در سطح استان و شهرستان متشکل از معاونت‌های آموزش، پژوهش، ارزیابی عملکرد و نمایندگان شورای آموزش و پرورش استان؛ وظیفه: پایش، تحلیل، گزارش‌دهی و پیشنهاد اصلاح روند اجرای مصوبات. ب. تعیین مسئول مشخص (focal point) برای هر مصوبه در سطوح مختلف

۲. ابزارها و شیوه‌های نظارتی:

الف. طراحی «سامانه استانی رصد مصوبات» ب. استفاده از داشبوردهای مدیریتی آنلاین برای پایش مستمر ج. اجرای «بازدیدهای میدانی هدفمند» بر اساس اولویت مصوبات

۳. مکانیزم‌های بازخورد و ارزیابی:

الف. تهیه و ارسال گزارش‌های ادواری اجرای مصوبات به شورای عالی ب. برگزاری جلسات دوره‌ای آسیب‌شناسی اجرای مصوبات در سطح استان ج. طراحی فرم‌های نظرسنجی از مدارس (مدیران، معلمان، اولیا) 

۴. ضمانت‌های اجرایی:

الف. پیوند دادن اجرای مصوبات با نظام ارزیابی عملکرد مدیران و کارکنان ب. صدور هشدار اداری یا تذکر سازمانی در موارد عدم اجرای مصوبات بدون دلیل موجه ج. ایجاد مشوق برای مناطق و مدارسی که در اجرای اثربخش مصوبات پیشرو هستند

۵. ظرفیت‌سازی و آموزش

الف. برگزاری کارگاه‌های توجیهی درباره هر مصوبه برای سطوح اجرایی ب. تهیه راهنمای اجرایی هر مصوبه توسط دفتر آموزش استان و ابلاغ آن به مناطق

سوال: وضعیت کلی استان شما از لحاظ نیروی انسانی، وضعیت آموزشی، تربیتی، اجرای سند تحول بنیادین، دوره های آموزشی و غیره بیان کنید.

وضعیت کلی استان از نظر شاخص‌های آموزش و پرورش

۱. وضعیت نیروی انسانی

الف. چالش‌ها و نقاط ضعف:

پیری جمعیت معلمان: درصد بالایی از معلمان استان در آستانه بازنشستگی هستند، که منجر به افزایش نیاز فوری به جذب نیروهای جدید شده است.

کمبود معلم در برخی رشته‌های تخصصی: به‌ویژه در دروس فنی‌وحرفه‌ای، علوم پایه، زبان انگلیسی، و هنر در دوره متوسطه دوم.

نابرابری در توزیع نیروی انسانی: مناطق روستایی و مرزی (مانند پیرانشهر، چالدران و سیلوانه) با کمبود معلم و نیروهای متخصص مواجه‌اند.

ضعف در جانشین‌پروری مدیریتی: شناسایی و پرورش مدیران مدرسه آینده‌نگر، به‌ویژه در مناطق کمتر برخوردار، ناکافی است.

ب. نقاط قوت:

وجود بدنه‌ای متعهد از معلمان با تجربه بالا؛ جذب سالانه بخشی از نیاز از طریق ماده ۲۸، دانشگاه فرهنگیان و نیروهای خرید خدمات.

۲. وضعیت آموزشی (کمی و کیفی)

الف. نقاط چالش‌زا:

• افت تحصیلی در دوره متوسطه دوم نسبت به میانگین کشوری بالاست (به‌ویژه در مناطق حاشیه‌ای و دو زبانه)
• ترک تحصیل در دختران مناطق محروم: به دلایل فرهنگی، اقتصادی و جغرافیایی در برخی شهرستان‌ها همچنان نگران‌کننده است.
• نابرابری در دسترسی به فضای آموزشی و تجهیزات: در مناطق دورافتاده همچنان مدارس کانکسی یا فاقد تجهیزات هوشمند وجود دارد.
• ضعف در یادگیری‌های مفهومی و مهارتی: خصوصاً در دروس ریاضی، علوم و زبان.
• سه زبانگی در اکثر مناطق استان

ب. اقدامات مثبت و فرصت‌ها:

-  اجرای کلاسهای  «جبران و تثبیت یادگیری» در تابستان و سال تحصیلی؛

-  استفاده از ظرفیت موسسه بنیان بصورت رایگان برای دانش آموزان  دوره اول و دوم متوسطه با آموزش قطره ای

- رشد نسبی پوشش تحصیلی در دوره ابتدایی و پیش‌دبستانی؛

-  توسعه نسبی مدارس شبانه‌روزی در مناطق عشایری و صعب‌العبور.

- استفاده حداکثری از تدریس مجازی دبیران مدرسه ماندگار البرز

۳. وضعیت تربیتی و پرورشی

فعالیت‌های پرورشی عمدتاً مناسکی و مناسبتی است و کمتر به مهارت‌آموزی، مشارکت دانش‌آموزان و مسائل روز (نظیر فضای مجازی، هویت، شهروندی) می‌پردازد.

کمبود مربیان پرورشی و مشاور در دوره متوسطه اول و دوم، به‌ویژه در مدارس روستایی و مناطق محروم.

برنامه‌ریزی برای اردوها، مهارت‌های زندگی، سواد رسانه‌ای و انس با قرآن در حال اجراست اما نیاز به عمق و اثربخشی بیشتری دارد.

۴. اجرای سند تحول بنیادین

الف. چالش‌ها:

اجرایی‌سازی سند بیشتر در حد شعار و جلسات باقی مانده و ترجمه عملیاتی آن در سطح مدرسه ضعیف است.

فقدان نظام نظارت ساختاریافته بر میزان تحقق برنامه‌های زیرنظام‌های سند.

ب. نقاط قوت:

ایجاد شورای راهبری سند تحول در استان و برخی شهرستان‌ها؛ تدوین برنامه‌های سالانه با ارجاع به زیرنظام‌های شش‌گانه سند در برخی حوزه‌ها (نظیر نیروی انسانی و فضا)

۵. وضعیت دوره‌های آموزشی ضمن خدمت

الف. چالش‌ها

کیفیت پایین و محتوای غیرکاربردی برخی دوره‌ها؛ شرکت صوری یا الزام‌آور معلمان در دوره‌ها بدون انگیزه یادگیری؛ نبود تناسب بین نیازهای واقعی مدرسه و محتوای دوره‌ها.

ب. فرصت‌ها و پیشنهادات:

افزایش استفاده از دوره‌های مجازی و ترکیبی (حضوری-غیرحضوری)؛ اجرای موفق برخی دوره‌ها با همکاری دانشگاه فرهنگیان

پیشنهاد: ایجاد نظام "ارتباط محتوای دوره‌ها با ارزشیابی شغلی" برای ارتقای انگیزه معلمان.

سوال: به نظر شما مهم ترین راهکار برای تقویت و ارتقای مدارس دولتی چیست؟

کلید ارتقای مدارس دولتی، تقویت "درون‌زایی مدرسه" است؛ یعنی مدرسه‌ای توانمند که معلمان آموزش‌دیده، مدیر با اختیار، خانواده هم‌دل و منابع کافی برای آموزش مؤثر داشته باشد. (الگوی  مدرسه تراز سند تحول بنیادین )

راهکار کلیدی پیشنهادی:

"استقرار نظام مدرسه‌محور ارتقای کیفیت با تمرکز بر توانمندسازی معلم، مشارکت‌جویی و عدالت‌محوری"در قالب مدرسه تراز سند تحول بنیادین.

اجزای اصلی این راهکار: ۱. توانمندسازی معلم و مدیر مدرسه ۲. توسعه مشارکت خانواده و جامعه محلی ۳. عدالت در منابع و فرصت‌های یادگیری ۴. بازطراحی فضای یادگیری و شیوه‌های تدریس ۵. استقرار نظام ارزیابی مدرسه‌محور با بازخورد سازنده

سوال: چه راهکاری برای اصلاح فرآیند بین مدرسه و دانشگاه پیشنهاد می کنید(چه شیوه ای برای ورود دانش آموزان به آموزش عالی پیشنهاد می کنید).

موضوع اصلاح رابطه بین مدرسه و دانشگاه، به‌ویژه با محوریت کنکور، یکی از اساسی‌ترین چالش‌های نظام آموزشی ایران است. کنکور نه‌تنها فرآیند آموزش در مدارس را تحت‌الشعاع قرار داده، بلکه اهداف تربیتی و انسانی سند تحول بنیادین را نیز به حاشیه رانده است.

برای تحول واقعی در نظام آموزشی، باید مدرسه را از اسارت کنکور آزاد کنیم و دانشگاه را از اسارت نمره ... راهکار های پیشنهادی برای اصلاح فرآیند مدرسه تا دانشگاه:

1. حذف تدریجی کنکور و جایگزینی با نظام ارزشیابی ترکیبی

طراحی یک نظام چندمرحله‌ای برای ورود به دانشگاه با ترکیب: سوابق تحصیلی (60٪): براساس نمرات سه سال آخر دبیرستان با ارزشیابی استاندارد ملی، آزمون‌های سنجش توانایی عمومی (25٪): مانند تفکر منطقی، سواد خواندن و حل مسئله، مصاحبه و آزمون‌های مهارتی/انگیزشی (15٪): در رشته‌های خاص و پرمتقاضی مانند پزشکی، هنر، علوم انسانی

2. استانداردسازی، نهایی‌سازی و اعتباردهی واقعی به امتحانات نهایی مدارس

امتحانات پایه دوازدهم باید با طراحی متمرکز، امنیت بالا، تصحیح الکترونیکی و ارزشیابی چندبُعدی اجرا شوند. نقش معلم در طراحی و تصحیح آزمون‌ها حفظ شود ولی با نظارت و آموزش‌ حرفه‌ای برای حفظ عدالت.

3. افزایش تنوع مسیرهای ورود به آموزش عالی: ورود از طریق پروژه  علمی و پژوهشی (برای رشته‌های پژوهش‌محور)

مصاحبه و آزمون استعداد تحلیلی در دانشگاه‌ها برای رشته‌های خاص، استفاده از سهمیه مناطق کم‌برخوردار با شاخص پیشرفت تحصیلی (نه فقط جغرافیا)

4. تقویت و رسمیت‌بخشی به مسیرهای غیرآکادمیک پس از مدرسه: توسعه آموزش‌های مهارتی، فنی‌وحرفه‌ای و کاردانش با ورود مستقیم به بازار کار یا دانشگاه‌های مهارتی و ایجاد دانشگاه‌های مهارتی و کاربردی استانی با پیوند صنعت و آموزش.

5. توسعه مراکز مشاوره هدایت تحصیلی و شغلی مستقل در مدارس: مشاوره انتخاب رشته و شغل نباید فقط به نمره متکی باشد از سال نهم، مشاوران متخصص باید به‌صورت فردی استعدادها، علایق و مسیرهای پیشرفت دانش‌آموزان را شناسایی کنند

6. استقرار نظام ارزشیابی ملی شایستگی‌های عمومی در دبیرستان‌ها

تفکر انتقادی    ، سواد دیجیتال    ، کار تیمی   و اخلاق حرفه‌ای

( مشابه "آزمون‌های عمومی شایستگی" در کشورهای پیشرفته دیگر )

سوال: برای افزایش سطح علمی، آموزشی و پژوهشی معلمان چه کار باید کرد؟ آیا تدوین و تصویب آئین نامه فرصت های مطالعاتی برای معلمان در این زمینه می تواند کارساز باشد؟

اقدامات کلیدی برای ارتقای علمی، آموزشی و پژوهشی معلمان:

1. تدوین و اجرای "آیین‌نامه فرصت مطالعاتی معلمان" با ۶ ویژگی ضروری:

2. توسعه مدارس پژوهش‌محور و اقدام‌پژوهی درون‌مدرسه‌ای

3. برگزاری دوره‌های بازآموزی با اساتید تراز اول دانشگاهی و معلمان خبره نه صرفاً دوره‌های تکراری ضمن‌خدمت، بلکه کارگاه‌های تعاملی، تخصصی و مهارتی با گواهی‌نامه حرفه‌ای معتبر

4. اعزام معلمان منتخب به مدارس موفق (داخل و خارج کشور) برای بازدید و یادگیری

5. ایجاد "بانک پژوهش معلمان" و اتصال آن به تصمیم‌سازی آموزش و پرورش

6. ایجاد مسیر شغلی "معلم پژوهشگر" و "معلم مربی" در رتبه‌بندی

پاسخ قسمت دوم سوال  :

بله چون :

۱. تدوین آئین‌نامه فرصت‌های مطالعاتی برای معلمان: راهکاری مؤثر و ضروری است چون :

معلمان نیاز به بازآموزی و بازاندیشی دارند، اما ساختار فعلی فرصت رشد عمیق علمی به آن‌ها نمی‌دهد.

فرصت مطالعاتی به معلمان امکان می‌دهد مدتی از تدریس مستقیم فاصله گرفته، بر پژوهش، تألیف، نوآوری یا تحصیل تمرکز کنند.این کار موجب ارتقای بینش حرفه‌ای، افزایش انگیزه و تولید دانش بومی در مدرسه می‌شود.

اقدامات مکمل و هم‌راستا با فرصت‌های مطالعاتی

1. ایجاد "باشگاه معلمان پژوهنده" در هر منطقه

2. افزایش دوره‌های ضمن خدمت پژوهش‌محور و دانشگاهی

3. ایجاد مشوق برای معلمانی که تولید دانش دارند

۵. گسترش دوره‌های بلندمدت با مأموریت آموزشی-  پژوهشی

سوال: برای اینکه مدرسه به کانون تربیتی محله تبدیل گردد چه کارهایی باید انجام شود؟ چه اقداماتی در استان شما در این باره انجام شده است؟

برای اینکه مدرسه به کانون تربیتی محله تبدیل شود، باید مدرسه از حالت صرفاً آموزشی و بسته خارج شده و به یک نهاد اجتماعی، فرهنگی، و تربیتی باز و پویا تبدیل شود که ارتباطی مستمر، سازنده و معنادار با خانواده‌ها، نهادهای محلی، مراکز فرهنگی و حتی مشاغل منطقه داشته باشد.

راهکارهای کلیدی برای تبدیل مدرسه به کانون تربیتی محله:

۱. بازتعریف نقش مدرسه در اسناد رسمی و برنامه‌های محلی

۲. گسترش برنامه‌های "مدرسه‌ زندگی"

3. بهره‌گیری از ظرفیت شوراهای محلی، مساجد، پایگاه‌های بسیج، دهیاری‌ها و خیّران

4. استفاده از ظرفیت فضاهای مدرسه در خارج از ساعات آموزشی

5. توسعه برنامه‌های مدرسه‌محور دانش‌آموزی با رویکرد "خدمت به جامعه"

وضعیت استان آذربایجان غربی در این زمینه:

اقدامات انجام‌شده (در سطح محدود)

در برخی شهرستان‌ها مانند ارومیه، مهاباد و خوی، مدارس مجری طرح "مدرسه محله‌محور" یا برنامه‌های مشابه به‌صورت پایلوت فعالیت کرده‌اند؛

برگزاری دوره‌های آموزشی والدین در برخی مدارس با مشارکت بهزیستی، بسیج و مراکز سلامت؛

استفاده از فضای برخی مدارس به‌عنوان پایگاه اوقات فراغت تابستانه یا مرکز آموزش بزرگسالان؛

در برخی موارد، شورای آموزش و پرورش شهرستان از ظرفیت مدارس برای ارتباط با مسجد یا مرکز مشاوره خانواده استفاده کرده است.

اما چالش‌هایی هم وجود دارد:

کمبود زیرساخت فیزیکی و نیروی انسانی برای اجرای برنامه‌های فوق برنامه تربیتی گسترده؛

ضعف در پیوند بین مدارس و نهادهای اجتماعی در مناطق کمتر توسعه‌یافته؛

نبود آیین‌نامه اجرایی شفاف در خصوص استفاده عمومی از فضاهای مدارس.

مدرسه وقتی به کانون تربیتی محله تبدیل می‌شود که مأموریت آن فراتر از یادگیری درسی باشد و فعالانه در ساختن هویت، فرهنگ و مهارت‌های زندگی جامعه پیرامون خود نقش ایفا کند. این امر نیازمند یک چارچوب اجرایی، مشارکت نهادی و تغییر نگرش مدیران مدرسه است.

سوال: مهم ترین مانع اجرای سند تحول بنیادین چیست؟

مهم‌ترین مانع اجرای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، فقدان اراده عملیاتی و انسجام ساختاری در نظام اجرایی آموزش و پرورش برای تبدیل سند از یک متن راهبردی به یک برنامه مدرسه‌محور و قابل اجراست.

. فقدان اراده و عزم اجرایی مستمر در سطوح مدیریتی

۲. ضعف در "ترجمه عملیاتی" سند به زبان مدرسه

۳. عدم پیوست مالی، نیروی انسانی و ساختار سازمانی

۴. عدم نظارت مؤثر و نظام ارزیابی پیشرفت سند

۵. ناپایداری مدیریت و تغییرات پیاپی در سیاست‌های کلان

سوال: نقش و کارکرد گروه های آموزشی؛ چه پیشنهادی برای پویایی و تحرک بیشتر گروه های آموزشی دارید؟

پیشنهادهای بنده برای پویایی و تحرک بیشتر گروه‌های آموزشی:

۱. بازتعریف جایگاه و مأموریت گروه‌های آموزشی  و گنجاندن نقش گروه‌ها در نظام ارتقای رتبه و امتیازات حرفه‌ای معلمان و مدیران.

۲. تأمین ساختار حمایتی و تشویقی با اختصاص ساعات موظفی در هفته برای اعضای فعال گروه‌ها جهت فعالیت‌های تخصصی؛

در نظر گرفتن حق‌الزحمه مشخص برای سرگروه‌ها و اعضای فعال؛

اولویت در اعزام به دوره‌های تخصصی، فرصت‌های مطالعاتی و معرفی به مسابقات علمی و تدریس برتر.

3. برگزاری منظم نشست‌ها و کارگاه‌های منطقه‌ای و استانی

تشکیل مجمع سالانه گروه‌های آموزشی در هر منطقه برای ارائه دستاوردها، تبادل تجربیات و بررسی راهبردهای بهبود؛

برنامه‌ریزی کارگاه‌های مجازی و حضوری با موضوعات نوین آموزشی (هوش مصنوعی در آموزش، طراحی تکالیف خلاق، ارزشیابی کیفی و...).

4. گره‌زدن گروه‌های آموزشی به پژوهش‌های معلمان و مدارس

5. ایجاد نظام رقابت و جشنواره تخصصی گروه‌ها

6. استفاده از فناوری برای توسعه ارتباط گروه‌ها با تشکیل بانک محتوای تخصصی و نوآوری‌های تدریس در هر رشته.

جمع‌بندی:گروه‌های آموزشی، موتور تخصصی و محرک حرفه‌ای‌سازی معلمان‌اند. اگر به آن‌ها ساختار، انگیزه، ابزار و میدان عمل بدهیم، بخش بزرگی از توسعه حرفه‌ای معلمان و ارتقای کیفیت آموزش در مدرسه‌ها محقق خواهد شد.

سوال: از آئین نامه اجرایی مدارس به عنوان منشور مدیریت مدرسه نام می برند... شما چه پیشنهادی برای اجرای کامل این آئین نامه در استان خود دارید؟ مهم ترین مانع اجرای این آئین نامه در استان شما چیست؟

آیین‌نامه اجرایی مدارس به‌منزله‌ی "منشور مدیریت مدرسه" تلقی می‌شود، زیرا چارچوب حقوقی، اداری، آموزشی، تربیتی، مالی و مشارکتی اداره مدرسه را تعیین می‌کند. اما در عمل، اجرای کامل این آیین‌نامه با چالش‌هایی روبه‌روست.

راهکارهای پیشنهادی برای اجرای کامل آیین‌نامه اجرایی مدرسه در استان:

۱. آموزش و توانمندسازی مدیران و شورای مدرسه

۲. تقویت اختیارات مدیران مدرسه در چارچوب آیین‌نامه

3. نظارت کیفی، نه صرفاً شکلی، از سوی ناحیه و منطقه

4. مشارکت‌جویی واقعی از ارکان مدرسه

5. ارائه الگوی مدارس موفق در اجرای آیین‌نامه

مهم‌ترین موانع اجرای آیین‌نامه در استان آذربایجان غربی:

1. عدم آشنایی دقیق بسیاری از مدیران و عوامل مدرسه با مفاد آیین‌نامه؛

2. نگرش سلسله‌مراتبی و اداری شدید که استقلال مدرسه را محدود می‌کند؛

3. نگاه شکلی و گزارش‌محور به شوراهای مدرسه، بدون مشارکت واقعی؛

4. نبود پیوست مالی، پشتیبانی ساختاری و منابع برای اجرای بخش‌هایی از آیین‌نامه؛

5. چرخش سریع مدیران مدارس و ناآمادگی جایگزین‌ها برای ادامه اجرای صحیح آیین‌نامه.

برای اجرای کامل آیین‌نامه اجرایی مدرسه باید سه کار انجام شود: آموزش مدیر، اعتماد به مدرسه، و ایجاد نظام نظارتی کیفی. مادامی که مدرسه به‌عنوان یک "واحد حکمرانی محلی تربیت‌محور" به رسمیت شناخته نشود، آیین‌نامه‌ها روی کاغذ باقی خواهند ماند.

سوال: مهم ترین موانع ارتباطی میان معلمان و دانش آموزان و اولیاء آنان چیست؟

بر اساس تحلیل گسترده‌ از تجارب معلمان، پژوهش‌های آموزشی، و بازخوردهای میدانی از نظام آموزش و پرورش ایران، می‌توانم موانع مهم ارتباطی میان معلمان، دانش‌آموزان و اولیاء را دقیق و دسته‌بندی‌شده برایتان بیان کنم.

مهم‌ترین موانع ارتباطی میان معلم، دانش‌آموز و اولیا:

۱. ضعف مهارت‌های ارتباطی در معلمان و اولیا

۲. نگاه تک‌بعدی به نقش معلم (فقط انتقال‌دهنده درس)

3. نبود نظام ارتباط منظم، شفاف و دوسویه میان خانه و مدرسه

4. تفاوت‌های فرهنگی، زبانی و اقتصادی

5. فقدان زمان و فرصت کافی برای معلمان

6. سوءتفاهم‌ها و بی‌اعتمادی متقابل

سوال: کاربردی ترین مصوبات شورای عالی آموزش و پرورش کدام است؟ مهم ترین موانع اجرای مصوبات شورای عالی آپ در استان شما چیست؟

کاربردی‌ترین مصوبات شورای عالی آموزش و پرورش (نمونه‌ها)

1. آیین‌نامه اجرایی مدارس (مصوب ۱۴۰۰)

نقشه‌راه اداره مدرسه در حوزه‌های آموزشی، تربیتی، مالی، مشارکتی و انضباطی  ؛ که اگر اجرا شود، مدرسه به یک «نهاد تربیتی پویا و مشارکت‌محور» تبدیل می‌شود.

2. سند تحول بنیادین آموزش و پرورش

مرجع راهبردی تمام برنامه‌های توسعه‌ای آموزش و پرورش؛ همه‌ی مصوبات دیگر، باید در راستای این سند تنظیم و اجرا شوند.

3. نظام رتبه‌بندی معلمان

گامی برای حرفه‌ای‌سازی معلمی و ارتقای جایگاه و انگیزه شغلی معلمان؛ با اجرای دقیق، می‌تواند موجب بهبود کیفیت آموزشی و تربیتی شود.

4. نقشه جامع علمی کشور و سیاست‌های گسترش مهارت‌آموزی

زمینه‌ساز توسعه هنرستان‌ها، آموزش‌های فنی‌حرفه‌ای و پیوند نظام آموزش با بازار کار؛  به‌ویژه در استان‌هایی مثل استان ما  با نیاز بالا به اشتغال‌زایی، بسیار حیاتی است.

5. سیاست‌های ترویج فعالیت‌های پرورشی، فرهنگی، قرآن و عترت

کمک به هویت‌سازی، تقویت باورهای دینی و ارتقای نشاط و انسجام اجتماعی دانش‌آموزان.

مهم‌ترین موانع اجرای مصوبات شورای عالی در استان آذربایجان غربی:

1. ضعف در تفهیم و تبیین مصوبات در سطوح صف و مدرسه

2. فقدان نظام نظارت کارآمد و دقیق بر اجرای مصوبات

3. چالش در تأمین منابع انسانی، مالی و پشتیبانی فنی

4. ضعف در هماهنگی بین سطوح مختلف نظام آموزشی (ملی، استانی، منطقه‌ای، مدرسه‌ای)

5. نگاه فرایندی و بلندمدت جای خود را به نگاه مقطعی و نمایشی داده است

مصوبات شورای عالی آموزش و پرورش زمانی کاربردی خواهند بود که به زبان مدرسه ترجمه شده، برای معلم و مدیر قابل درک و اجرا باشند و با پشتوانه نظارت، منابع و آموزش همراه شوند.

سوال: علت کاهش انگیزه معلمان چیست؟ برای افزایش انگیزه آنان چه پیشنهادی دارید؟

کاهش انگیزه معلمان یکی از مهم‌ترین چالش‌های نظام آموزش و پرورش امروز ایران است، به‌ویژه در مناطقی مانند آذربایجان غربی که با مشکلات اقتصادی، محرومیت‌های منطقه‌ای و فشار کاری مضاعف روبروست.

مهم‌ترین علل کاهش انگیزه معلمان:

1. مشکلات معیشتی و اقتصادی

2. احساس عدم شأن و جایگاه اجتماعی کافی

3. ضعف نظام انگیزشی و تشویقی درون‌سازمانی

4. نبود فرصت‌های رشد حرفه‌ای مؤثر و کاربردی

5. نظام اداری ناکارآمد و بوروکراتیک

راهکارهای افزایش انگیزه معلمان:

۱. بهبود معیشت و امنیت شغلی

۲. ارتقای منزلت اجتماعی

۳. توسعه فرصت‌های حرفه‌ای و علمی

۴. استقرار نظام تشویق واقعی

۵. تفویض اختیار به معلمان و مدیران

۶. ایجاد فضاهای گفت‌وگو، همدلی و ارتباط انسانی

نتیجه اینکه :

معلم باانگیزه، موتور محرک هر مدرسه موفق است. اگر امنیت شغلی، شأن اجتماعی، فرصت رشد و مشارکت واقعی برای معلم فراهم نشود، هیچ سندی به اجرا درنمی‌آید.

سوال: اگر شما وزیر آموزش و پرورش بودید چه برنامه مهمی را در اولویت کاری خود قرار می دادید؟

اگر من در مقام وزیر آموزش و پرورش بودم، با درک چالش‌های عمیق نظام تعلیم و تربیت کشور، به‌ویژه در مناطق کمتر برخوردار مانند آذربایجان غربی، اولویت کاری‌ام را بر یک برنامه محوری متمرکز می‌کردم:

اولویت نخست: بازسازی "هویت حرفه‌ای و منزلت معلم" به‌عنوان قلب تحول آموزشی

1. اجرای عادلانه و کامل رتبه‌بندی معلمان

2. تدوین و اجرای "طرح جامع فرصت‌های مطالعاتی و رشد حرفه‌ای معلمان"

3. افزایش اختیارات معلمان و مدارس در تصمیم‌گیری‌های آموزشی و تربیتی

4. افزایش امنیت شغلی، معیشت و رفاه معلمان

5. ترمیم اعتماد عمومی به آموزش و پرورش با تکیه بر معلمان

6. افزایش مشارکت خانه و مدرسه در سیاست‌گذاری‌های محلی

پس از ۴ سال، با اجرای این سیاست، کشور دارای معلمانی باانگیزه، توانمند، مورد احترام جامعه و مشارکت‌جو خواهد بود که می‌توانند اجرای کامل سند تحول بنیادین و برنامه درسی ملی را در مدرسه‌ها محقق کنند.

سوال: انتظارات خود را از دبیرخانه شورای عالی آموزش وپرورش بیان کنید؟

مهم‌ترین انتظارات از دبیرخانه شورای عالی آموزش و پرورش:

1. ترجمه مصوبات به زبان مدرسه و معلم

2. رصد و ارزیابی واقعی از اجرای مصوبات در میدان عمل

3. ایجاد پل ارتباطی فعال با استان‌ها و مناطق آموزشی

4. به‌روز نگه‌داشتن مصوبات و اسناد شورا با تحولات جهانی آموزش

5. اطلاع‌رسانی گسترده، شفاف و عمومی درباره مصوبات و سیاست‌ها

6. تشکیل بانک ایده و پیشنهادات معلمان و مدیران درباره سیاست‌های کلان

7. تدوین مصوبات با ضمانت اجرای قوی و منابع پشتیبان

از وقتی که در اختیار ما قرار دادی سپاسگزاریم.